عقب‌ماندگی ۱۹‌درصدی خودرو از برنامه تولید

به گزارش بازار، بر اساس گزارش ارائه شده از سوی خودروسازان به سازمان بورس، سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای امسال تا پایان آذرماه 605 هزار و 784 دستگاه خودروی سواری تولید کرده اند. به این دلیل که این رقم در مدت مشابه سال 1403 به 636 هزار و 716 دستگاه رسیده است، بنابراین خودروسازان در مدت مذکور 30 ​​هزار و 932 دستگاه خودرو معادل 4.8 درصد کمتر خودروی سواری تولید کرده اند، اما رشد و کاهش تولید بین سه خودروساز کشور ثابت نبوده است. تا همین چند ماه پیش هر اوج و نزولی در تولید در هر سه خودروساز با هماهنگی دیده می شد، اما در چند ماه اخیر این رویه شکسته شده است، در حالی که آمار کلی حکایت از کاهش تولید خودروهای سواری دارد، ایران خودرو رشد 16.9 درصدی تولید را به ثبت رسانده است.

یکی از عواملی که می تواند بر این تفاوت تأثیر بگذارد، نقش مدیریت دولتی در خودروسازی است. مدیریت بزرگترین خودروساز کشور در بهمن ماه سال گذشته به بخش خصوصی واگذار شد اما سایپا و شرکت زیرمجموعه آن یعنی پارس خودرو همچنان بلاتکلیف هستند. بلاتکلیفی در واگذاری در کنار تصمیمات دولتی که اغلب ناکارآمدتر است، تولید این شرکت را با مشکل مواجه کرده است، به ویژه اینکه دخالت نهادهای مختلف در مدیریت دولتی بسیار بیشتر است.

نکته قابل توجه دیگر در آمار تولید خودروسازان منتشر شده در سامانه کدال، رشد تولید خودروهای معیوب است، به طوری که تنها ایران خودرو در 9 ماهه امسال 4 هزار و 562 خودرو معیوب تولید کرده است که از این تعداد هزار و 486 خودرو تنها در آذرماه است، بنابراین می توان گفت؛ خودروسازان در تامین قطعات با مشکل جدی مواجه هستند. دو عامل را می توان در تشدید این چالش موثر دانست. عامل اول رشد بدهی خودروسازان به قطعه سازان و تاخیر در پرداخت تسهیلات 40 ماهه ای است که دولت برای کاهش این بدهی در نظر گرفته بود. مهرماه امسال دبیر انجمن قطعه سازان خودرو اعلام کرد؛ کل مطالبات زنجیره تامین از تمامی خودروسازان داخلی به رقم بی سابقه 170 هزار میلیارد تومان رسیده است؛ در حالی که بدهی فعلی ایران خودرو و سایپا تنها بیش از 600 هزار میلیارد تومان است که 130 هزار میلیارد تومان آن به زنجیره تامین اختصاص دارد.

اما در آبان ماه سال جاری دولت با اعطای ۲۰ همات تسهیلات به هر یک از دو خودروساز بزرگ (مجموعا ۴۰ همات) موافقت کرد. قرار بود این تسهیلات مستقیماً به حساب قطعه سازان واریز شود تا بدهی خودروسازان به آنها کاهش یابد، اما هنوز خبری از واریز این تسهیلات نیست، بنابراین احتمالا قطعه سازان در تامین قطعات مورد نیاز خودروسازان دچار مشکل شده اند.

دومین عامل موثر در تولید خودروهای معیوب را نیز می توان رشد نرخ ارز دانست. قیمت دلار در ماه های اخیر رشد چشمگیری داشته است. این موضوع باعث می شود هزینه خودروسازان برای تامین قطعات از طریق واردات رشد زیادی داشته باشد و نتوانند این قطعات را تامین کنند. رشد نرخ ارز باعث گرانی مواد اولیه مورد نیاز قطعه سازان و تاثیر غیرمستقیم بر تامین قطعات از داخل کشور می شود.

به این ترتیب سه خودروساز بزرگ از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه 605 هزار و 784 دستگاه خودرو تولید کرده اند و به طور میانگین هر ماه 67 هزار و 309 دستگاه خودرو تولید شده است. در صورت تداوم این روند تا پایان سال، تولید سالانه خودروهای سواری به کمتر از 808 هزار دستگاه خواهد رسید که با برنامه های اعلام شده سیاستگذاران فاصله زیادی دارد. بر اساس اهداف اعلام شده از سوی وزارت حراست برای سال جاری، خودروسازان بزرگ کشور باید تا پایان امسال یک میلیون دستگاه خودرو تولید می کردند، بنابراین باید به طور متوسط ​​ماهانه 83 هزار و 333 دستگاه خودرو تولید کنند. اگر وضعیت تولید به همین منوال پیش می رفت، در پایان 9 ماهه تولید این خودروسازان باید به 749 هزار و 997 دستگاه می رسید، بنابراین تولید خودرو در پایان 9 ماهه 144 هزار و 213 دستگاه معادل 19.2 درصد از برنامه اعلام شده عقب است.

جزئیات تولید خودروسازان

بررسی جزئیات آمار تولید سه خودروساز بزرگ کشور حکایت از عملکرد متفاوت آنها دارد. ایران خودرو از ابتدای سال تا پایان آذرماه 433 هزار و 292 دستگاه خودرو تولید کرده است. این شرکت در 9 ماهه سال گذشته 370 هزار و 486 دستگاه تولید کرده است، بنابراین تیراژ این شرکت نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 62 هزار و 806 دستگاهی معادل 16.9 درصد را تجربه کرده است. در این میان بیشترین تولید خودروهای جاده آبی به گروه پژو اختصاص دارد و در حال حاضر تنها پژو 207 از این خانواده تولید می شود. این شرکت در دوره مورد بررسی 129 هزار و 127 دستگاه خودرو پژو تولید کرده است. با توجه به تولید 122 هزار و 569 دستگاهی خانواده پژو در 9 ماهه پایانی سال، تولید این خودرو 6 هزار و 558 دستگاه معادل 5.3 درصد افزایش یافته است.

در میان سایر محصولات ایران خودرو، گروه سورن در 9 ماهه امسال 113 هزار و 267 دستگاه فروخته است. با توجه به تیراژ 87 هزار و 480 دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال گذشته، خودروسازی ایران توانسته تولید در این گروه را 29.5 درصد افزایش دهد. همچنین ایران خودرو اعلام کرده است که در این مدت 71 هزار و 317 دستگاه خودرو دانا تولید کرده است. با توجه به تیراژ 64 هزار و 761 دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال گذشته، تولید دانا 10.1 درصد افزایش را تجربه کرده است. یکی دیگر از محصولات ایران خودرو با نام رانا در مجموع 9 ماهه امسال 14 هزار و 268 دستگاه تیراژ به ثبت رسانده است. این خودرو در 9 ماهه سال گذشته به میزان 12 هزار و 934 دستگاه تولید شد، بنابراین تولید این محصول با رشد 10 هزار و 334 دستگاهی و 10.3 درصدی مواجه بوده است.

علاوه بر این، خودروسازی ایران طی 9 ماه گذشته 17 هزار و 437 دستگاه هایما را مونتاژ کرده است، در حالی که در مدت مشابه سال 1403، تیراژ این خودروی مونتاژی چینی 10 هزار و 750 دستگاه بوده است. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی 62.2 درصد رشد داشته است. بر اساس آمار منتشر شده در کدال، ایران خودرو در مدت مذکور 66 هزار و 446 دستگاه خودرو تارا تولید کرده است. این خودروساز در 9 ماهه پایانی سال 49 هزار و 437 دستگاه از این محصول را تولید کرده بود به طوری که تولید تارا در این مدت 34.4 درصد رشد داشته است.

در آمار تولید ایران خودرو آیتمی به نام خودروهای تولیدی غیرتجاری سایت ها وجود دارد که به خودروهای ناقص اشاره دارد و عدد درج شده در جلوی آن 4562 دستگاه خودرو می باشد. همچنین بخش دیگری به نام «سایر محصولات» تعریف شده است که تولید ایران خودرو در این بخش 21 هزار و 430 دستگاه بوده است.

همچنین سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور در 9 ماه گذشته 127 هزار و 399 دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 189 هزار و 624 دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت نارنجی پوشان جاده ای 62 هزار و 225 دستگاه خودرو معادل 32.8 درصد کمتر تولید کرده اند. بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در 9 ماهه نخست سال به خانواده X200 (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشت. به گفته سایپا، این شرکت در این مدت 103 هزار و 23 دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده است.

این رقم در مدت مشابه سال گذشته 153 هزار و 623 دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا 32.9 درصد کاهش چشمگیری داشته است. سایپا همچنین 24 هزار و 370 دستگاه از خانواده شاهین را در مدت مذکور تولید کرده است. این در حالی است که در 9 ماهه سال گذشته تیراژ شاهین 35 هزار و 984 دستگاه بوده، بنابراین تولید شاهین در این مدت 32.3 درصد کاهش داشته است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی مورد بررسی تنها این دو گروه خودرو را به صورت عمده تولید کرده است، اما علاوه بر آنها، 6 خودروی اتوماتیک نیز در این مدت توسط سایپا تولید شده است.

پارس خودرو نیز در 9 ماهه امسال 45 هزار و 93 دستگاه خودرو تولید کرده است. تولید این شرکت نسبت به تیراژ 76 هزار و 606 دستگاهی در مدت مشابه سال گذشته 31 هزار و 513 دستگاه معادل 41.1 درصد کاهش داشته است. پارس خودرو از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه اقدام به تولید سهند و گروه Q200 و محصول جدید خود یعنی پارس نوآ کرده است.

بر اساس گزارش ارسالی به بورس، گروه پارس خودرو Q200 در 9 ماه گذشته 33 هزار و 730 دستگاه تیراژ داشته که حکایت از افت 30.7 درصدی تولید این گروه خودرویی نسبت به مدت مشابه در سال 1403 با تیراژ 48 هزار و 674 دستگاه دارد. سومین خودروساز ایران نیز در 9 ماهه نخست سال 11 هزار و 302 دستگاه خودرو سهند تولید کرده است. در مدت مشابه سال گذشته 11 هزار و 994 دستگاه سهند تولید شد. بر این اساس تولید سهند در مدت مذکور تنها 5.8 درصد کاهش داشته است. پارس خودرو در مدت مذکور علاوه بر این دو گروه خودرویی، تنها 61 دستگاه از محصول جدید خود به نام پارس نوا تولید کرده است، این در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل نیز 1234 دستگاه کوییک معمولی و 14704 دستگاه ساینا اس تولید کرده بود، اما اکنون تولید این خودروها به صفر رسیده است.

تولید ماهیانه خودروهای سواری

تولید خودروهای سواری در آذرماه امسال نسبت به آبان ماه با رشد همراه بوده است. بر این اساس خودروسازان در آذرماه 77 هزار و 929 دستگاه خودرو سواری تولید کردند که این رقم در آبان به 72 هزار و 522 دستگاه رسید، بنابراین تولید ماهانه خودروسازان 5 هزار و 407 دستگاه معادل 4/7 درصد افزایش داشته است.

تولید در بخش ماهانه بین سه شرکت هماهنگ نشده است. با این تفاوت که ایران خودرو این بار با افت تولید مواجه شد و دو خودروساز دیگر افزایش تولید داشتند. بزرگترین خودروساز کشور در ماه نوامبر 58 هزار و 337 دستگاه خودروی سواری تولید کرد. تیراژ این خودروساز در آذرماه به 55 هزار و 714 دستگاه می رسد، بنابراین پوشان آبی جاده ویژه در این مدت افت 2623 دستگاهی و 4.5 درصدی در تولید خودروی سواری خود به ثبت رسانده اند. سایپا در آخرین ماه پاییز 16 هزار و 897 دستگاه تولید کرده است که نسبت به تیراژ 11 هزار و 320 دستگاهی آبان ماه، 5 هزار و 929 دستگاه و 49.3 درصد افزایش داشته است.

همچنین پارس خودرو که در آبان ماه 2865 دستگاه تولید کرد، طی ماه گذشته 5318 دستگاه خودروی سواری تولید کرد به طوری که تولید آن در نهمین ماه سال 2453 دستگاه نسبت به آبان ماه افزایش یافت و 85.6 درصد افزایش را به ثبت رساند. البته لازم به ذکر است که این رشد به دلیل افت تولید این شرکت در آبان بوده است. در واقع سطح تولید سومین خودروساز بزرگ کشور در ماه های قبل از آبان حدود پنج هزار دستگاه بود اما در این ماه با نصف شدن ناگهانی تولید مواجه شدند و اکنون با بازگشت به سطح پنج هزار دستگاه در آذر چنین رشدی به ثبت رسیده است.