خبرگرافی به نقل از اعتماد، یک روز پس از افشای مفاسد نجومی در حوزه واردات چای توسط گروه کشاورزی و صنعتی «دباش»، افکار عمومی متاثر از اتفاقات و به دنبال پاسخ به این سوال است. اینکه چگونه چنین فسادی در مقیاس بزرگ رخ می دهد، گسترده است و با بازیگران این تخصص گسترده چگونه رفتار می شود؟
به گزارش اعتماد، دفتر بازرسی ریاست جمهوری در اطلاعیه ای اعلام کرد: ریشه تخلفات ارزی و فساد یک شرکت پیشرو واردات چای به سال ۱۳۹۷ بازمی گردد. این حتی با این مشکل در تناقض است. همچنین ثابت و نشان می دهد که بخش بزرگی از تخلفات دو سال اخیر علیه گروه «دباش» با مشارکت شبکه گسترده ای از مدیران وزارت جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت بوده است.
از کجا شروع شد؟
سالانه حدود 80 تا 100 هزار تن چای در ایران مصرف می شود. در حالی که تولید داخلی چای ایرانی حدود 30 هزار تن است، مابقی از طریق واردات تامین می شود. برای واردات چای ارز مورد نیاز است و بانک مرکزی ۱۳۱ شرکت را واردکننده چای برای تامین ارز می شناسد. از اطلاعات ارائه شده توسط خبرنگار اعتماد به نظر می رسد که از سال 1397 تا 1401 بیشترین میزان ارز دریافتی برای واردات چای به چهار شرکت دباش، سبزگستر، نیکوفراز، آسان طرود و یکتا اختصاص داشته است که شامل هر چهار شرکت متعلق به این شرکت بوده است. به برند “دباش” و در بازار هستند. چای ایران فعال است.
از یک میلیارد و 800 میلیون دلار ارز تخصیص یافته برای واردات چای، یک میلیارد و 400 میلیون دلار آن در یک فرآیند کاملاً غیرشفاف و سود محور به دست این چهار شرکت رسید.
بیش از سه برابر برآورد نیاز واردات!
سرانه مصرف چای در ایران 1.5 کیلوگرم برآورد شده است. اما مدیران چای «دباش» با بیش از حدی که در زمینه مصرف ارائه کرده اند؛ سرانه مصرف به 4 کیلوگرم افزایش یافته و مجوز واردات چای به آنها داده شده است. با متوسط قیمت هر کیلو چای وارداتی 5.5 دلار و جمع آوری یک میلیارد و 400 میلیون دلار برای واردات چای، حدود 250 هزار تن چای قابل واردات بوده است. در واقع چنین رقمی می تواند سه سال نیاز کشور را پوشش دهد.
این در حالی است که در زمان این قحطی، شرکت بازرگانی دولتی مجبور به واردات میلیون ها تن دام، مواد غذایی اصلی و انواع مواد غذایی و دارویی بود که به دلیل کمبود ارز یا کمبود آن در بنادر انبار شده یا خراب شده بود. عدم تخصیص گزارش های متعددی در این باره منتشر شده که موضوع این گزارش نیست.
عملکرد چای «دباش» در دولت فعلی
گروه کشاورزی و صنعتی دباش در هنگام واردات چای، کاغذ کیسه ای و انواع ماشین آلات از سال 1393 تا پایان سال 90 مبلغ 3 میلیارد و 290 میلیون دلار ارز با نرخ ترجیحی (سامانه نیما) دریافت کرده است. اما نکته جالب اینجاست که برخلاف ادعای رسانه های حامی دولت، 80 درصد این پول در سال های 1400 و 1401 به «دباش» رسیده است. در این دولت فعلی حدود 2 میلیارد و 800 میلیون دلار تخصیص داده شده است. از سوی دیگر این شرکت متعهد به واردات 180000 تن چای در سال 1400 بوده که از این میزان حدود 75000 تن چای وارد کرده است. همچنین طبق قانون، ارز دریافتی در فرآیند واردات و صادرات با نصف نرخ باید به کشور بازگردانده شود. اما اطلاعات ما نشان می دهد که این شرکت تنها 650 میلیون دلار بدهی ارزی را پرداخت کرده است. رعایت نکردن الزام ارز نوعی قاچاق ارز و جرم سنگین تلقی می شود اما در یکی دو سال اخیر هیچ واکنشی در این زمینه صورت نگرفته است. به گزارش خبرنگار اعتماد کسب، چهار شرکت مذکور همواره برای ایفای تعهدات ارزی خود به سازوکار «وام گرفتن» روی آورده اند و بدین ترتیب بدهی های نجومی خود را «پرداخت» کرده اند. همچنین یک منبع آگاه از سازمان بازرسی «اعتماد» گفت: «این شرکت همین هفته سفارش واردات جدید را ثبت کرد!»
تلاش مدیران جهاد کشاورزی برای ایجاد مستمری ویژه
در سال 1401 کارگروهی به نام نظارت بر تخصیص ارز در سازمان توسعه تجارت مصوب کرد که به دلیل کمبود ارز، واردات 58 قلم کالا معادل میانگین واردات این کالاها در دو سال گذشته باشد. یعنی اگر در سال های 1400 و 1399 50000 تن چای وارد شده باشد. تصمیم این کارگروه دولت را موظف کرد که میزان واردات چای را در سال 1401 به 25 هزار تن کاهش دهد. اما اطلاعات خبرنگار اعتماد نشان می دهد که با پیگرد شدید وزارت جهاد کشاورزی و فردی به نام «الف» در یکی از معاونت های این وزارتخانه، این تصمیم به نوعی «وتو» شد و محصولی به نام چای از شمول تصمیم تجارت خارج شد. سازمان توسعه و به نوعی زمینه رانت خواری را فراهم کرد. این معاونت وزارت جهاد کشاورزی پیش از این در ابتدای دولت سیزدهم به شرکتی به نام «آریا تجارت سهیل» اجاره بها پرداخت کرده بود. در این خبر همچنین پای یکی از معاونان وزیر به نام «ک» و یک مدیر کل به نام «الف» دیده می شود که از طریق آن 13 میلیون تن مواد غذایی اصلی و مواد اولیه دام و طیور به صورت مبهم به شرکت «آریا تجارت سهیل» فروخته شده است. و عملیات مشکوک . در مقابل و برای اطمینان از حسن اجرای کار چکی تحویل و دریافت کردند که با ورود سازمان بازرسی ریاست جمهوری و البته سازمان بازرسی لغو شد.
سکوت وزارت جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت
127 شرکت دیگر فعال در بخش واردات چای به شدت تحت تاثیر رانت و انحصار بالای ایجاد شده برای گروه دباش سبزگستر و سه شرکت زیرمجموعه آن قرار دارند. این در حالی است که سازمان چای که زیر نظر مستقیم وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می کند، در یکی دو سال اخیر هیچ صدایی یا اعتراضی در این خصوص نداشته است. اما اکنون با دخالت قوه قضائیه و البته سازمان بازرسی و سایر نهادهای امنیتی در این پرونده، بازرسی ریاست جمهوری نیز از طرف خود تلاش کرده تا افشای این فساد را «مستند» کند، اما اولاً به نظر می رسد که این شفاف سازی و موضع روشن وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و البته کشاورزی همراه با انتشار عمومی بدون سانسور میزان ارز تخصیصی و ادعاهای اصلی گروه مذکور اولین گام در این راستا است.
The Post 3 میلیارد دلار فساد چای دباش; «الف» و «الف» چگونه دلیل درخواست مستمری را فراهم کردند؟ اولین بار در پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا پدیدار شد.