علی میرزایی; بازار: صنعت خودروی چین در سال های اخیر جهش قابل توجهی را تجربه کرده است و به عنوان یکی از خودروسازان ارزان قیمت در جهان شناخته می شود. این کشور اکنون در زمینه فناوری و نوآوری در سطح جهانی پیشرو است. خودروسازان چینی در دنیا محصولات الکتریکی ارزان قیمتی تولید می کنند که در حال حاضر هیچ خودروسازی نمی تواند با آنها رقابت کند. شرکت هایی مانند «بی وای دی» نمادی از این تکامل هستند که با ترکیب سرعت، جسارت و کنترل کامل بر زنجیره تأمین، از بسیاری از خودروسازان و قطعه سازان بزرگ اروپایی و آمریکایی پیشی گرفتند.
خودروسازی چین رویاهای بزرگی دارد به همین دلیل خودروسازان این کشور برای «خرید خودروسازان آلمانی» اعلام آمادگی کردند. با توجه به اینکه برخی خودروسازان آلمانی مانند «مرسدس بنز» و «فولکس واگن» در حال رکود هستند، چینی ها درصدد خرید امکانات و کارخانه های این دو برند معروف هستند. صنعت خودرو و شرکت فولکس واگن مدت‌ها نماد قدرت صنعتی آلمان بوده‌اند، اما اکنون با تهدیدی از رکود اقتصادی جهانی روبرو هستند که تقاضا را کاهش داده و گذار به فناوری‌های سبز را با مشکل مواجه کرده است. با فرض اینکه چینی ها خودروسازان آلمانی را خریداری کنند، چین فرصت تولید خودرو در آلمان را برای فروش در اروپا خواهد داشت. به عبارت دیگر، خودروسازان چینی قادر خواهند بود از پرداخت تعرفه های اتحادیه اروپا برای خودروهای برقی ساخت کشور خود اجتناب کنند. این موضوع می تواند خطر بیشتری برای رقابت تولیدکنندگان اروپایی ایجاد کند.
ادغام و تسلط زنجیره تامین چین برای اجزا و قطعات کلیدی خودروهای الکتریکی مانند باتری ها، نیمه هادی ها و موتورهای الکتریکی عامل اصلی موفقیت چینی ها در ساخت خودروهای الکتریکی است.
عوامل کلیدی موفقیت صنعت خودرو چین
سرعت و چابکی اولین مولفه چینی ها در عرضه خودروهای برقی جدید است که این پارامتر را می توان نقطه قوت اصلی چینی ها اعلام کرد. برای مثال، BYD با عرضه سریع مدل‌های جدید، بارها و بارها از انتظارات فراتر رفته است. در مقابل، خودروسازان غربی مانند سازندگان آلمانی اغلب به دلیل طولانی شدن فرآیندهای توسعه با تاخیر مواجه می شوند.
نوآوری و برندسازی یکی از عوامل موفقیت شرکت های چینی است، فناوری به ابزاری برای نشان دادن قدرت مهندسی و جلب توجه بازارهای جهانی برای خودروسازان این کشور تبدیل شده است. نمونه بارز این رویکرد، توسعه خودروهایی با قابلیت های ویژه مانند ابرخودروها (U9) است که می توانند از چاله ها بپرند. چنین نوآوری هایی نه تنها مهارت فنی بلکه توانایی بازاریابی موثر را نیز نشان می دهد.
ادغام و تسلط زنجیره تامین چین برای اجزا و قطعات کلیدی خودروهای الکتریکی مانند باتری ها، نیمه هادی ها و موتورهای الکتریکی عامل اصلی موفقیت چینی ها در ساخت خودروهای الکتریکی است. برخلاف همتایان غربی خود که اغلب با اختلالات زنجیره تامین مواجه هستند، شرکت های چینی این عناصر حیاتی را در تولید و تنگناها حذف کرده اند.
برخلاف مشتریان بازار خودرو آمریکا و اروپا، که اغلب به برندهای معتبر وفاداری بالایی دارند، خریداران جوان چینی بیشتر به کیفیت محصول توجه دارند تا اعتبار برند.
رفتار مصرف کننده در بازار داخلی چین
مشتریان بازار خودرو چین علاوه بر قیمت مناسب، به سازگاری خودرو با نیازهای روزانه خود اهمیت می دهند. این رویکرد باعث جذابیت خودروهای گران قیمت در صورت ارائه کیفیت و عملکرد خوب شده است. بازار چین دارای نسبت بالایی از پذیرندگان فناوری اولیه است. حدود 50 درصد از مصرف کنندگان چینی حاضرند فناوری های جدید را حتی در مراحل آزمایشی امتحان کنند. این یک محیط رقابتی شدید ایجاد کرده است که خودروسازان را مجبور به نوآوری مداوم می کند.
برخلاف مشتریان بازار خودرو آمریکا و اروپا، که اغلب به برندهای معتبر وفاداری بالایی دارند، خریداران جوان چینی بیشتر به کیفیت محصول توجه دارند تا اعتبار برند. این انعطاف‌پذیری فرصتی را برای شرکت‌های جدید فراهم می‌کند تا با ارائه ارزش بهتر، سهم بازار را به دست آورند.
چالش‌هایی برای خودروسازان غربی
ساختارهای سازمانی سختگیرانه در خودروسازان غربی مانع از نوآوری سریع آنها شده است. تغییر فرهنگ سازمانی برای سازگاری با شرایط جدید ضروری است. از سوی دیگر، چرخه های طولانی طراحی و توسعه محصولات فعلی دیگر پاسخگوی نیازهای بازار نیست. به عنوان مثال، برند ولوو مجبور شد زمان طراحی محصولات خود را کاهش دهد تا بتواند در بازار چین رقابت کند.
بسیاری از برندهای غربی اهمیت تجربه داخل خودرو را برای مشتریان بازار خودرو چین دست کم گرفتند. شرکت‌هایی مانند Zeekr استانداردهای جدیدی را در طراحی داخلی لوکس و ویژگی‌های تکنولوژیکی تعیین می‌کنند.
Zeekr نمونه موفقی برای تطبیق با بازار چین است. این شرکت طی 4 سال 8 مدل خودرو روانه بازار کرده و فرآیند طراحی، برندسازی و توسعه محصول را یکپارچه کرده است. مدل‌هایی مانند Zeekr 001 FR کیفیت داخلی قابل مقایسه با سوپراسپرت‌های اروپایی را ارائه می‌دهند، در حالی که Zeekr 009 MPV تجمل را دوباره تعریف می‌کند.
اگر متولیان صنعت خودرو کشور نتوانند به سرعت برنامه جامع نجات خودروسازان را تدوین کنند، خطر حذف کامل این صنعت در کشور بسیار جدی خواهد بود.
پیامدهای صنعت خودروی ایران
در حالی که صنعت خودروسازی چین با سرعت قابل توجهی در حال توسعه است و حتی از صنعت آلمان نیز پیشی گرفته است، صنعت خودروسازی ایران همچنان گرفتار بی برنامه ای است. عدم سرمایه گذاری کافی در تحقیق و توسعه، ضعف مدیریت و نبود سیاست های راهبردی، فرصت رقابت و تداوم بومی سازی را در کشور محدود کرده است.
با توجه به علاقه زیاد خودروسازان داخلی به مونتاژ محصولات چینی که اغلب خودروهای درجه یک نیستند، باعث اتلاف سرمایه و زمان در دستیابی به فناوری های جدید شده است. متولیان صنعت خودرو در کشور با تدوین استراتژی کلی خودروسازان چینی را که به راحتی وارد بازار داخلی شدند مجبور به انتقال فناوری کنند. برخلاف خودروسازان چینی که دارای منابع مالی، فناوری پیشرفته و چشم انداز جهانی هستند، خودروسازان داخلی فاقد برنامه ریزی بلندمدت و سیاست های جامع هستند.
تحولات صنعت خودرو چین نشان دهنده یک تغییر اساسی در مفاهیم فعلی تولید و نوآوری است. سرعت عمل، نوآوری جسورانه و تمرکز بر تجربه مشتری در حال حاضر نه تنها یک مزیت بلکه یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای رقابت جهانی است. اگر متولیان صنعت خودرو کشور نتوانند به سرعت برنامه جامع نجات خودروسازان را تدوین کنند، خطر حذف کامل این صنعت در کشور بسیار جدی خواهد بود.