علاقه مندان، ایرج ناظریان را با صدای دوبله مردانه و جذاب، صدایی با خش ملایم و نوعی خستگی کلامی دلنشین که جملات را با آرامش خاصی به حساب می آورد و تلفظ می کند، می شناسند. ناظریان در اواخر دهه سی و در اوج جوانی – حدود 22 سالگی – مانند بسیاری از هم دوره‌های خود از تئاتر به استودیوهای دوبله رفت. وجه تمایز او با برخی دیگر از جوانان زمان خود، پختگی صدایش از همان ابتدا بود.
صدای باس که به سرعت هویت خود را به دست آورد و در دوبله شناسنامه گرفت. در همان ابتدا به دلیل کیفیت صدایش به جای شخصیت های سی تا شصت هفتاد ساله صحبت می کرد. از این رو در اوایل جوانی به جای بازیگران بزرگتری چون احمد گدکاچیان، آرمان، حبیب الله بلور، هوشنگ بهشتی در فیلم فارسی باورپذیر صحبت می کرد که تماشاگران به راحتی آن را پذیرفتند. ایرج ناظریان به سرعت به ایفای نقش های اصلی در دوبله فیلم های فرانسوی و ایرانی رسید.
در کارهای خارجی به جای بازیگران بزرگی چون آنتونی کوئین، ریچارد ویدمارک، ردشتایگر، رابرت میچام، ژان گابون، راجر مور، لی ون کلیف و… و در آثار ایرانی به جای بازیگرانی چون داود رشیدی، حسین گیل. ، آرمان، سعید راد، ناصر ملک مطیعی، جمشید مشایخی، منوچهر وثوق، بهمن مفید، جمشید هاشم پور و … سخنرانی کردند.
بازی ملک مطیعی در فیلم قیصر و در صحنه کشته شدن فرمان توسط برادران آبمنگل با آن گریه تلخ و سوزان که می گوید قیصر… کجا او را کشتید از گلوی بینندگان جاودانه شد و آغاز شد. دوران جدیدی در حرفه این بازیگر. ناظریان در سال های میانی دهه 40 با فیلم چهار خواهر به کارگردانی احمد نجیب زاده (1346) بازی در سینما را امتحان کرد، اما در دوبله به همان اندازه استعداد نداشت و خوشبختانه پس از آن تنها به دوبله پرداخت. او سخنران بسیار پرباری بود، اما در جایی که باید عدالت را رعایت می کرد، چنان قدرتمند بود که جایی برای انتقاد باقی نمی گذاشت. او آثار شاخص زیادی در دوبله دارد که به آنها اشاره می کنیم:
دوبله فیلم شبکه (1976) و گویندگی بی نقص او به جای پیترفینچ یکی از کارهای بزرگ او در تاریخ دوبله است. ناظران اجرای فینچ را با صدای او همراهی می کنند، به خصوص در سکانس های آخر که دیالوگ های این بازیگر با گریه ها و فریادهای دلخراش همراه است، گویی هر دو به مرز جنون و فروپاشی می رسند.
جان وویت در فیلم قهرمان (1979) نقش بوکسوری را بازی می کند که اکنون معتاد و قمارباز است که می خواهد برای خوشبختی و تامین آینده فرزندش به رینگ بازگردد. ایرج ناظریان تمام نقش را هنرمندانه درک می کند و استیصال، اعتیاد، عشق به کودکان و شکست های زندگی را در کلام خود برای مخاطب ایرانی منعکس می کند. یکی دیگر از شاهکارهای او صداپیشگی مارلون براندو در دومین دوبله و ویدئوی فیلم پدرخوانده (1972) است. او صدای خشن و خشونت نهفته در وجود و لحن دن کورلئونه (با بازی مارلون براندو) را با صدایش چنان باورپذیر می کند که مخاطب فارسی زبان پدرخوانده می شود.
در سینمای قبل از انقلاب در کنار چنگیز جلیلوند و منوچهر اسماعیلی ناظران سه وجه اصلی و مهم دوبله فیلم فارسی بودند.
به جای زنده یاد سعید راد در فیلم هایی چون صادق کارده، صبح چهارم و خداحافظ رفیق، آنقدر صدایش بر چهره این بازیگر نشست که گوینده همیشگی او شد. به نظر جلیلوند نویسنده و اسماعیلی هرگز نتوانستند مانند ناظریان سرگردانی و عصیان ضدقهرمان را در فیلم به جای راد تکرار کنند (البته دوبله منوچهر اسماعیلی در فیلم تنگنا انجام شد). زیباست، اما ما همچنان دلتنگ صدای بینندگان هستیم).
به جای داود رشیدی و عنایت بخشی، روایت او در بیشتر آثارشان آنقدر به بازیشان نزدیک بود که انگار این صدا و آن چهره ها جدایی ناپذیرند.
اگرچه در غیاب او سایر همکارانش به جای این دو بازیگر صحبت کردند، اما نقش مهم ناظران در درخشش آنها را هرگز نمی توان انکار کرد. در دهه 60 علی نصیریان، فرامرز غروکن، جهانبخش سلطانی، داریوش ارجمند، ولی الله شیراندامی و فیروزبهجت محمدی نیز در فیلم هایی چون دزد و نویسنده، کانی مانگا، افوگ، کشتی آنجلیکا جانگل، مکافات و… از این صدای باشکوه بهره بردند. برای دوستداران سینما ساخته شده است. ناظریان تنها صداپیشگی به جای داود رشیدی در سریال هزارداستان را پذیرفت و یکی از شاهکارهای حرفه ای خود را در این اثر به نام علی حاتمی از خود به جای گذاشت.
از ابتدای سال 1366 به سرطان کبد مبتلا شد و چندین بار برای معالجه و ملاقات با خانواده به سوئد رفت. در بازگشت به ایران دوباره برای دوبله می آمد و با آن صدای دردناک صحبت می کرد، انگار این بار صدای خسته اش به کمک صدایش آمده بود تا در استودیوها عشق آفرینی کند. در ابتدای سال 68 بار دیگر به امید روزی بازگشت، اما بیماری امان او را برید و این بار دیگر راهی برای بازگشت نمانده و این سخنران بزرگ و توانا در 14 شهریور 70 در هجرت درگذشت. 53 سال سن. دوستان و همکارانش می گویند که او بیشتر دور از میکروفون بازی می کرد تا بیماری. ایرج ناظریان همیشه در صدر دوبله دوستان قرار دارد و پس از گذشت بیش از ربع قرن از غیبت او همچنان به خاطر کارش مورد ستایش قرار می گیرد.
روحش شاد و یادش گرامی باد