ابوالفضل صالحی در تاریخچه ورود سیستم های کمک داور یا VAR به دنیای مسابقات ورزشی اظهار کرد: سیستم کمک داور تصویری (VAR سیستمی است که از سیستم های پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی زاده شده است. به خصوص در مسابقات فوتبال دیده ایم و هستیم. شاهد اشتباهات زیادی هستند و داور تصمیم می گیرد اما وقتی فیلم بازی را مرور می کنند متوجه اشتباه داور می شوند به همین دلیل فیفا استفاده از سیستم ها را برای کمک به داوران در دستور کار خود قرار می دهد.
وی افزود: دو دستگاه اسلوموشن و اینترکام از اجزای اصلی سیستم کمک داور هستند و این سامانه ها تصاویر خود را از سامانه های پخش تلویزیونی در سراسر دنیا دریافت می کنند.
سرپرست اداره کل فنی صوت و تصویر و ناظر قرارداد VAR در سازمان صدا و سیما با بیان اینکه نحوه عملکرد سیستم VAR در پخش تلویزیونی بسیار واضح و واضح است و سیستم پیچیده ای نیست، گفت: این سیستم در پخش تلویزیونی بسیار واضح است. ورزش های دیگر نیز گسترش یافته است.
استانداردهای فیفا در استفاده از VAR ها
صالحی با بیان اینکه استفاده از سیستم VAR مستلزم اخذ مجوز از فیفا است، برخی استانداردهای فیفا در استفاده از VAR ها را برشمرد و گفت: زمانی که فیفا استانداردی ارائه می دهد سه شاخص کیفیت شامل تاخیر زمانی دستگاه، همگام سازی و کیفیت دستگاه، معیار عمل هستند. و زمانی که می خواهد گواهی صادر کند باید این نکات فنی رعایت شود.
حداقل چهار دوربین در این سیستم استفاده می شود که دوربین مستقل نیستند و همان دوربین های پخش تلویزیونی هستند. در حالت استاندارد شش تا هشت دوربین و در حالت پیشرفته 12 تا 16 دوربین مورد نیاز است و این استانداردی است که فیفا در نظر گرفته است.
وی افزود: کمک داوران ویدئویی باید گواهی جداگانه از فیفا دریافت کنند و اجازه حضور در اتاق VAR را دارند و تصاویر را از واحد تلویزیون سیار دریافت کرده و خروجی را به واحد تلویزیون سیار برگردانند.
پیگیری وظیفه قانونی صداوسیما به عنوان ناظر
رئیس اداره کل فنی صدا و تصویر و ناظر قرارداد VAR در سازمان صدا و سیما با اشاره به اینکه چند سال پیش و از ابتدای بحث استفاده از VAR در مسابقات فوتبال، صدا و سیما برای حضور و همکاری در این مسابقات اعلام آمادگی کرد. موضوع
اما فدراسیون آن زمان به دلایل مختلف توجهی به نامه های صداوسیما نداشت. وی گفت: بالاخره در سال 1400 به ما اطلاع دادند که فدراسیون فوتبال سیستم داوری را از یک شرکت اروپایی خریداری کرده است و از صداوسیما خواستند تا نظر بدهد. سیستم باید در تمامی مسابقات همکاری لازم را داشته باشد.
اما باز هم هیچ اتفاقی نیفتاد تا اینکه اوایل سال 1403 به صداوسیما اعلام شد که فدراسیون در حال آماده سازی چند دستگاه VAR است و صداوسیما باید به عنوان ناظر فنی در امضای قراردادی که در 28 تیر ماه جاری بسته شد حضور داشته باشد.
صالحی ادامه داد: در واقع ما تکلیف قانونی برای حضور در این قرارداد پیدا کردیم زیرا اساساً سازمان متولی آنتن دهی و پخش مسابقات تلویزیونی است. موضوع را از دو منظر پیگیری کردیم اول بحث فنی محصولی که در حال خرید است که نیاز به بحث جداگانه دارد و دوم تفاهم نامه ای که بین سازمان صدا و سیما، شرکت توسعه اماکن ورزشی منعقد شد. فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش طبق این قرارداد، فدراسیون باید با صداوسیما در مقوله «بهره برداری فنی» از این سامانه به تفاهم برسد.
الزام تفاهم و امضای قرارداد با شرکت واسطه ارائه دهنده خدمات فناورانه
وی در ادامه به الزام تفاهم و انعقاد قرارداد با شرکت ارائه دهنده خدمات فنی واسطه (STP) پرداخت و اظهار داشت: متاسفانه فدراسیون فوتبال مستقل بدون وجود شرکت STP اقدام به خرید سیستم VAR و مسئولیت این شرکت کرد. ارائه دهنده خدمات فنی واسطه در این میان، مشخص نیست. STP باید توسط فدراسیون فوتبال انتخاب و به فیفا اعلام شود.
رئیس اداره کل فنی صدا و تصویر و ناظر قرارداد VAR در سازمان صدا و سیما نکاتی را در خصوص نحوه استفاده از سیستم VAR مطرح کرد و اظهار داشت: روال کار به این صورت است که تصویری از واحدهای پخش تلویزیون سیار به عنوان منبع تغذیه به VAR داده می شود.
پردازش انجام شده و تصویر خروجی به واحد سیار بازگردانده می شود. تصویر خروجی مقصد دیگری نیز دارد و آن جایگاه کنار زمین است و داور به آن اشاره می کند.
صالحی ادامه داد: در بازی اخیر ملان بندر انزلی و استقلال در زمین حضور داشتم، نه تصویر واحد سیار در اختیار صداوسیما قرار گرفت و نه داور کنار زمین تصاویر را در اختیار داشت.
با وجود چندین خطا، هیچ داوری به او مراجعه نکرد زیرا طبق قانون فیفا، اتاق VAR باید قفل باشد، حتی ما به عنوان ناظر نتوانستیم وارد شویم تا بررسی کنیم که مشکل از سیستم است یا از کاربر و اپراتور و همچنان این بلاتکلیفی است. برای ما آنجا هستیم.
عدم هماهنگی و تفاهم با رادیو و تلویزیون در مورد نحوه استفاده از تصاویر VAR
وی با اشاره به اینکه از فدراسیون می خواهیم با صدا و سیما به تفاهم برسیم، گفت: نظر من این است که این روزها بیشتر ابهامات و قضاوت هایی که درباره VAR ها در رسانه ها مطرح می شود به دلیل ناهماهنگی ها و نبود شرکت واسطه در ارائه خدمات است.
رئیس اداره کل فنی صدا و تصویر و ناظر قرارداد VAR در سازمان صدا و سیما ادامه داد: به عنوان مثال اگر سیستم VAR در حین بازی دچار مشکل شود، چه کسی پاسخگو است؟ پوشش بیمه ای و پرداخت غرامت به تیم های فوتبال در صورت خطای سیستم بر عهده کیست؟ در چه مواردی داور ویدئو مجاز است تصویر را به تلویزیون بدهد؟ آیا جلسه ای با تیم کارگردانی برگزار شده و توافق شده است که تصاویر چه زمانی و چگونه نمایش داده شوند؟
صالحی خاطرنشان کرد: معمولاً تصویر اتاق VAR در هنگام بازبینی صحنه ها در گوشه تصویر اصلی نشان داده می شود، در مورد نحوه استفاده از تصاویر و نحوه نمایش آن با صدا و سیما توافقی وجود ندارد. به کارگردان ما که بداند چگونه از این تصاویر استفاده کند. وی گفت: اکنون دو دستگاه VAR داریم که یکی اروپایی و دیگری چینی است و هیچ هماهنگی با صداوسیما مبنی بر اینکه سامانه ها به کدام استان برود انجام نمی شود و به عنوان ستاد سازمان صداوسیما اطلاعی نداریم. تصمیم فدراسیون برای استفاده از VAR در برخی بازی ها و ما فعلا متوجه خواهیم شد.
وی ادامه داد: همکاران فنی ما در استان بلافاصله وارد موضوع می شوند و باید از تهران مجوز بگیرند. چون سیستم دارد به سیستم های ما اضافه می شود و نیاز به مجوز دارد. اما به سرعت مجوز همکاری با فدراسیون فوتبال را صادر خواهیم کرد و نهایت همکاری را خواهیم داشت تا این اتفاق مبارک فراگیر شود و نه تنها برای مسابقات فوتبال بلکه برای همه رشته های ورزشی و داوری شفاف و بدون خطا شود.
ما متولی آنتن هستیم و مسئولیت حاکمیتی داریم
رئیس اداره کل فنی صدا و تصویر و ناظر قرارداد VAR در سازمان صدا و سیما تاکید کرد: این موضوع در همه دنیا یک امر رایج است که STP ها، سرویس پخش زنده تلویزیونی و سیستم VAR به یکدیگر وابسته هستند. باید با هماهنگی کامل کار کنند. وی گفت: اگر صدا و سیما دنبال کند به دلیل مسئولیت حاکمیتی که روی آنتن دارد، VAR را با قوانین خودش تطبیق می دهد و اگر مشکلی وجود دارد، ما مسئول هستیم و هیچ کس دیگری پاسخگو نیست.
صالحی در پاسخ به سوالی مبنی بر هزینه های خرید سیستم VAR و همچنین عقد قرارداد با شرکت های ارائه دهنده خدمات، اظهار کرد: اساسا خرید دستگاه VAR در هر کجای دنیا به اندازه عقد قرارداد با شرکت های STP اهمیت ندارد. شرکت ها برای پوشش یک دوره لیگ با لیگ ها قرارداد می بندند.
وی تصریح کرد: این در حالی است که قانون فیفا می گوید یا همه بازی ها باید VAR داشته باشند یا اصلاً هیچ. اما در اینجا برخلاف قانون فیفا از این امکان برای برخی بازی ها استفاده می شود در حالی که همانطور که اشاره کردم صدا و سیما برای بازی هایی که در شهرهای مختلف انجام می شود بسیار دیر از سیستم استفاده می کند. آیا فدراسیون بر اساس استانداردها اجازه دارد اینگونه عمل کند؟
رئیس اداره کل فنی صدا و تصویر و ناظر قرارداد VAR سازمان صدا و سیما اضافه کرد: علیرغم اینکه طبق روال معمول دنیا تصاویر اسلوموشن را پخش می کنیم اما مردم به دنبال آن فریم VAR هستند. اتاقی که کمک داوران در حال بررسی صحنه هستند.
دو تیم پخش و سیستم باید کاملاً با یکدیگر هماهنگ باشند. زیرا این نکته را نیز باید در نظر گرفت که طبق قانون، زمانی که بازبینی در جریان است، تصاویر محرمانه است و اگر صحنه ای در حال بازبینی است، تا زمانی که سیستم به مدیر تلویزیون اطلاع دهد پخش نشود، نباید پخش شود. تصویر در گوشه است زمین هم باید پهن شود اما این کار را نمی کنند.
همکاری با فدراسیون فوتبال در بدترین شرایط برای ارائه بهترین خدمات
با تاکید بر اینکه این بی انصافی است، علیرغم اینکه صداوسیما سعی کرده در بدترین شرایط بهترین خدمات را ارائه دهد، همچنان زیر سوال است. ادعاهایی مانند سانسور تصاویر VAR توسط صداوسیما به دلیل انحصار آن ناعادلانه است. گاهی این اظهارات عمدی بیان می شود; ما آماده ایم از خبرنگاران دعوت کنیم تا از نزدیک شاهد اتفاقات بازی ها باشیم.