نئاندرتال ها، یکی از خویشاوندان منقرض شده انسان ها، سرنخ های زیادی از زندگی خود به جا گذاشته اند، اما جنبه های معنوی زندگی آنها در هاله ای از رمز و راز پنهان شده است. برخی از باستان شناسان و مردم شناسان به بررسی رفتارهای آیینی و مقدس در چارچوب تکامل انسان و باستان شناسی شناختی می پردازند.
شواهد باستان شناسی از رفتار آیینی نئاندرتال ها
شواهد نشان می دهد که نئاندرتال ها جمجمه حیوانات مرده و انباشته خود را احتمالاً برای اهداف نمادین در غارها دفن می کردند. آنها همچنین هنر صخره ای و نقش های نمادین را بر روی استخوان خرس ها ایجاد کردند. از پر پرندگان برای تزئین و از پنجه عقاب به عنوان آویز استفاده می شد. مواردی از آدم خواری نیز مشاهده شده است که برخی از دانشمندان آن را یک عمل آیینی می دانند. همه این موارد به مشارکت نئاندرتال ها در مراسم تشریفاتی اشاره دارد.
باورهای مذهبی نئاندرتال ها: دیدگاه های مختلف
کارشناسان در مورد اینکه آیا نئاندرتال ها اعتقادات مذهبی داشتند و چگونه «دین» را تعریف کنند، اختلاف نظر دارند. پاتریک مک نامارا، استاد عصب شناسی، معتقد است که نئاندرتال ها مذهبی و نزدیک به «شمنیسم» بودند. او به شواهدی مانند آدم خواری آیینی، دفن مردگان و ساختن «محراب» مدور جمجمه در غارها اشاره می کند. مک نامارا همچنین معتقد است که آنها “آیین پرستش خرس” داشتند.
در مقابل، رابین دانبار، استاد روانشناسی تکاملی، معتقد است که نئاندرتال ها «به معنای امروزی» مذهبی نبودند. او این را به توانایی کمتر پیچیده آنها در درک حالات ذهنی خود و دیگران نسبت می دهد. با این حال، دانبار معتقد است که آنها احتمالاً “تجارب رمز و راز و جادو” داشته اند، هر چند بدون الهیات خاص.
مارگارت بون راپاپورت، انسان شناس، می گوید که نئاندرتال ها، علیرغم انجام برخی مراسم، فاقد ظرفیت عصب شناختی پیشرفته برای «دین پیچیده شبیه انسان» یا «تفکر الهیاتی» بودند. او به تفاوت‌ها در معماری مغز نئاندرتال‌ها، به‌ویژه عدم توسعه ناحیه پراکونئوس، که در باورهای مذهبی نقش دارد، اشاره می‌کند. کارل کویپرز باستان شناس نیز تاکید می کند که ما نمی دانیم نئاندرتال ها جهان را چه دیده اند و باید در نسبت دادن انگیزه های معنوی به رفتار آنها محتاط باشیم. دفن مرده به سادگی می تواند یک عمل دفع جسد باشد.