فرهاد آئیش:همیشه بدترین شاگرد کلاس بودم

این برنامه با حضور هنرمندانی چون علی نصیریان، داریوش مودبیان، ابراهیم حقیقی، حسن فتحی، مریم سعادت، حمید نعیمی، آتش تقی پور، شقایق فراهانی، پوران درخشنده، فرزانه نشاط خواه، جمشید جهانزاده، محمد ساربان، محمد بهرامی، حامد کمیلی، اتابک نادری، هوشنگ گلمکانی، رویا بختیاری، آرشام مودبیان، بهزاد صدیقی، سعید اسدی (مدیر انجمن هنرهای نمایشی)، کورش سلیمانی (مدیر مجموعه تئاترشهر)، آرام محهری و… اخیراً با انتشار کتاب «سوئدیکا» برگزار شد. توسط انتشارات “اشکا” منتشر شده است.

این برنامه با پخش کلیپ های فرهاد آییش شروع شد که در آن او از تاثیر خود از مادر و خانواده، دوران کودکی و مدرسه اش که همیشه بدترین دانش آموز کلاس بود صحبت کرد و…

آییش در این تصاویر از ادامه تحصیل در آمریکا و ورود به تئاتر می گوید و تئاتر را همان زندگی می داند و می گوید: در مدرسه با درس و تکالیف مشکل داشتم اما از آنجایی که هیچ مشکلی در زندگی ندارم، همین ویژگی هنر که همان زندگی است، باعث شد برای اولین بار در زندگی ام در دانشگاه بهترین شاگرد شوم.

وی در بخشی دیگر از این تصاویر گفت: خنده دارترین چیز برای من این است که به من احترام می گذارند چون تا به حال خودم را بزرگ ندیده ام اما عاشق عشق هستم و کسانی که امشب این برنامه را تهیه کردند از روی عشق این کار را کردند.

در قسمت بعدی این برنامه که با اجرای مریم رحیمی اجرا شد، حمید نعیمی کارگردان تئاتر که کارگردانی این برنامه را نیز بر عهده داشت و در دو نمایش «سقراط» و «شویک سرباز سعدل» با آییش همکاری داشت، متنی را در تجلیل از این هنرمند و قدردانی از مقام هنر ارائه کرد.

نعیمی در این یادداشت از آییش به عنوان هنرمندی چند وجهی یاد کرد که در دهه گذشته کمتر کارگردانی کرده است، اما انتشار کتابی از نمایشنامه‌های او نسل جوان را با افکار و اندیشه‌های او آشنا می‌کند.

وی در بخشی دیگر از یادداشت خود شیوه نگارش آییش را خاص و منحصر به فرد دانسته و عنوان کرده است که فرهاد آییش فارسی می نویسد، اما جهانی می اندیشد و نگاه او توصیفی از وضعیت هراسان بشر در دنیای امروز و نشان دهنده یأس دنیای پست مدرن جهانی است.

در ادامه مائده طهماسبی بازیگر و کارگردان تئاتر و همسر فرهاد آییش یادداشتی کوتاه از وی به عنوان همسر و همراه در زندگی و همچنین همفکر و دلسوز او در کار هنری ارائه کرد.

در قسمت بعدی تصاویر دیگری از آییش پخش شد که در آن وی توضیحاتی در خصوص فعالیت های خود در عرصه نمایشنامه نویسی ارائه کرد.

او در این تصاویر عنوان کرد که خود را نمایشنامه نویس نمی داند اما برای نوشتن نمایشنامه هایش دو انگیزه وجود دارد. موضوعاتی که ذهن او را به خود جلب می کرد و دیگری فرمی بود که از عشق به نیما یوشیج برخاسته بود که انقلابی در عرصه فرم ایجاد کرد.

آییش با بیان اینکه نمایشنامه هایش داستان ندارد، افزود: در اولین نمایش هایم بیشتر بحث زن و مردسالاری را مطرح کردم. بعد زندگی در خارج از کشور و دیدن وضعیت مهاجران ایرانی خیلی روی من تاثیر گذاشت. گویی افرادی هستند که چمدانی در دست دارند و به جای نامعلومی پرتاب شده اند. کم کم این موضوع جنبه فلسفی پیدا کرد و دیدم نوع انسانی که چمدان به دست سفر به این زندگی را آغاز کرد. در سال های بعد با آقای نصیریان که خیلی دوستش دارم آشنا شدم و همکاری های مختلفی با هم انجام دادیم.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: در نوشتار آزمون و خطا انجام نمی دهم، بلکه کلیاتی را که در ذهن دارم می نویسم. من هرگز انگیزه ای برای انتشار این نمایشنامه ها نداشتم، شاید چون خودم را جدی نمی گیرم، اما پیروی از علی زارعی منجر به انتشار این کتاب شد و از این بابت بسیار خوشحالم.

سپس علی زارعی فعال تئاتر و تهیه کننده و مدیر انتشارات «اشکا» که تجربه همکاری با آییش در تئاتر را دارد، گفت: فرهاد آییش برای تئاتر، سینما و تلویزیون ایران یک نام نیست، بلکه تاریخ است. او با نگاهش جان تازه ای به تئاتر بخشیده است.

وی ادامه داد: فرهاد آییش هرگز فریاد نمی زد که روش جدیدی ابداع کرده است. او لحظه ای آرام نگذاشته و ذهن غنی اش همیشه به دنبال خلق چیزهای جدید است و همیشه به کلیشه ها نه گفته و همیشه چهره های جوان را به هنر ما معرفی کرده است.

در قسمت بعدی برنامه با حضور حسن فتحی، زهره حسین زادگان، رضا یسوالی و علی زارعی اولین تندیس انتشارات “اشکا” به فرهاد آییش اهدا شد.

آییش با بیان اینکه احساس خجالت می کند، گفت: من یکی از خجالتی ترین افراد دنیا و یکی از خجالتی ترین افراد دنیا هستم.

وی با قدردانی از حضور میهمانان برنامه، بخشی از نمایشنامه «تئاتر تئاتر» را خواند و با خاطره ای افزود: در نمایشنامه نویسی برخی چیزها برایم بسیار مهم بود؛ دوست داشتم فرم و محتوا در تئاترم یکی باشد و این طوری بود که نمایش «تقصیر» با کمک یک متن ساده کمدی ساختار مردسالاری را زیر سوال می برد.

آییش افزود: کم کم از قصه و حرف فرار کردم. همیشه دوست داشتم در نمایشنامه هایم از کلمات معمولی و ساده استفاده کنم.

وی با ارائه توضیحاتی درباره نمایش «تئاتر تئاتر» افزود: در این متن احساسم را نسبت به کلمه بیان کرده ام، چرا که از کودکی کلمات برایم انتزاعی بودند.

در ادامه علیرضا پولاد مدیر روابط عمومی بنیاد رودکی از طرف این بنیاد هدیه ای را به آییش تقدیم کرد.

سپس تصاویر دیگری با عنوان “زندگی من در تئاتر” شامل قسمت هایی از نمایش های آییش در تئاتر پخش شد.

قسمت بعدی برنامه به صحبت های علی نصیریان اختصاص داشت که در میان تشویق حضار روی صحنه رفت.

وی با ابراز خرسندی از این برنامه گفت: بسیار خوشحالم که چنین دیداری برای فرهاد آییش برگزار می شود زیرا او شایسته آن است. او مرد نمایش است و در بازیگری، کارگردانی، تهیه کنندگی و نویسندگی مهارت دارد.

نصیریان ذات کار هنری را خلاقیت دانست و ادامه داد: افراد منحصر به فرد این ویژگی را دارند و می توانند در کار هنری رشد کنند. شاید همه افراد در عرصه نمایش این ژن را نداشته باشند، اما هنرمندی مثل پرویز فنی زاده بدون هیچ کلاس آموزشی و تحصیلات آکادمیک استعدادی جدایی ناپذیر بود.

این هنرمند پیشکسوت با بیان اینکه بازیگری خلاقیت و آهنگسازی است، افزود: نویسنده می نویسد، کارگردان و بازیگر بازنویسی می کنند و مخاطب اثر هنری را در ذهن خود بازآفرینی می کند.

نصیریان با اشاره به آشنایی خود با فرهاد آییش در آمریکا یادآور شد: او در آمریکا پیش من آمد و طرح نمایشی خود را با من در میان گذاشت. بعد از صحبتی که داشتیم متوجه شدم که ژن خلاق است و چه در سینما، چه در تلویزیون و چه در تئاتر این ویژگی را دارد.

وی صداقت را یکی از مهم ترین موارد در کار هنری دانست و افزود: تئاتر و سینما دروغ است و بازیگر با صداقت خود دروغ را از بین می برد و کار را برای مخاطب باورپذیر می کند. فرهاد آئیش این صداقت را دارد و در کارش جدی است و اینها صفاتی است که همه ندارند.

نصیریان افزود: بازی و بازی یعنی تفنان اما وقتی پا را از این فراتر بگذاریم خلاقیت پیدا می شود و وسیله خلاقیت بازیگر خودش است؛ بدن، صدا و … که هر کدام تمرین می خواهد، اگر انسان شاگرد خودش شود خیلی بهتر از آشپزی است.

این هنرمند پیشکسوت با تاکید بر جایگاه مهم متن در آثار نمایشی خاطرنشان کرد: تئاتر ایرانی به معنای متون نمایشی ایرانی است که هر چه غنی تر باشند، تئاتر ایرانی غنی تر می شود. به همین دلیل من برای چاپ نمایشنامه های ایرانی ارزش قائلم.

نصیریان در پایان از دیدار و همکاری با آییش ابراز خرسندی کرد و گفت: هیچ وقت خوشحالی و خوشبختی را که در ملاقات و همکاری با آییش نصیبم شد فراموش نمی کنم. چون روزهای خوشی بودند و ما خوب کار کردیم و نمایش «هفت شب با مهمان ناخوانده» را در ایران، آمریکا و آلمان اجرا کردیم. خوشحالم که در زندگی با فرهاد آییش آشنا شدم و از خلاقیت او بهره بردم و لذت بردم. امیدوارم سایه او بر سر تئاتر و سینمای ایران سالیان دراز باشد.

سپس رونمایی از کتاب با حضور علی نصیریان، ابراهیم کریمی (رئیس اتحادیه ناشران)، کاظم ایلامی (مدیر پخش)، مهدی میردشتی (مدیر مسئول کتابفروشی میردشتی)، پوران درخشنده، داریوش مودبیان، حمید نعیمی، مائده ضعمسادبی، مریم طهمسادبی، برگزار شد. شقایق فراهانی و هدایایی از سوی گروه ساعدی نیا به هنرمندان حاضر در صحنه اهدا شد.

در فواصل بین برنامه گروه موسیقی «دایان» به سرپرستی سیاوش لطفی به اجرای چند قطعه موسیقی پرداخت.

لازم به ذکر است کتاب «چمدان تئاتر» شامل 12 نمایشنامه از آثار فرهاد آییش است که توسط انتشارات «ایشکا» منتشر شده است.