امید محمدی; بازار گروه خودرو: در حالی که بازار خودرو کشور به ماه های پایانی سال نزدیک می شود، هیچ نشانه ای از بهبود وضعیت معاملات دیده نمی شود. کاهش قدرت خرید مشتریان، نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه های تولید و کاهش عرضه خودروسازان و واردکنندگان، همگی باعث تعمیق رکود در این بازار شد. علیرغم افزایش قیمت برخی خودروهای مونتاژی نسبت به ماه های قبل، کمبود مشتری و افت مبادلات باعث گرانی برخی خودروها برای فروشندگان شده است.
در شرایطی که بسیاری از فعالان اقتصادی بازار خودرو را برای سرمایه گذاری نامناسب می دانند، کارشناسان معتقدند تنها تقاضای مصرفی در بازار باقی مانده و سرمایه گذاران این حوزه را ترک کردند. برای بررسی وضعیت بازار خودرو و تاثیر نرخ ارز و همچنین رفتار خریداران، با سعید موتمنی کارشناس بازار خودرو گفت و گو کرده ایم.
* وضعیت بازار خودرو را چگونه ارزیابی می کنید و قیمت خودرو مسیر افزایش یا کاهش را طی می کند؟
در حال حاضر بازار خودرو در رکود عمیقی به سر می برد، بازدید مشتریان از نمایشگاه ها بسیار کم است و معاملات به ندرت انجام می شود. البته نرخ ارز به طور مستقیم بر بازار خودرو تاثیر می گذارد، زیرا بازار ارز ثبات ندارد و هر تغییری در قیمت دلار بلافاصله انتظارات قیمتی در بازار خودرو را تحت تاثیر قرار می دهد. در خودروهایی که به صورت روزانه فاکتور می شوند تغییر محسوسی مشاهده نمی شود اما در خودروهایی که فاصله زمانی زیادی بین سفارش تا فاکتور دارند معمولا شاهد افزایش قیمت هستیم. به طور کلی، اگر به بازار نگاه کنید، متوجه می شوید که خودروهای ارزان قیمت، معنای سابق خود را از دست داده اند. به عنوان مثال ارزان ترین محصول سایپا یعنی خودرو کوییک در نسخه دنده ای هم اکنون حدود 655 تا 660 میلیون تومان قیمت دارد و در محصولات ایران خودرو وانت آریسان 2 بیش از 700 میلیون تومان معامله می شود.
* کمبود عرضه محصول از سوی خودروسازان تا چه اندازه در رکود بازار موثر بوده است؟
بدون شک کاهش تولید و کمبود عرضه نقش زیادی در تضعیف بازار دارد. آمار تولید خودروسازان در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است. از سوی دیگر برخی خودروهای مونتاژی با قیمتی بالاتر از قیمت بازار در کارخانه عرضه می شوند. به همین دلیل تمایل به خرید از کارخانه کاهش یافته است. خودروهای مونتاژی در شرکت‌های بخش خصوصی گاهی در کارخانه گران‌تر از بازار فروخته می‌شوند. دلیل این امر افزایش هزینه ها و رشد قیمت مواد اولیه است، اما واقعیت این است که بازار کشش این قیمت ها را ندارد و در نبود مشتری، افزایش قیمت توسط کارخانه ها تاثیری در رونق بازار ندارد.
* آیا خودرو همچنان برای مردم کالای سرمایه ای محسوب می شود؟
نه، ماشین دیگر کالای سرمایه ای نیست. در سال گذشته کسانی که با هدف سرمایه گذاری خودرو خریداری کردند، بازده مالی قابل توجهی نداشتند. برخلاف طلا یا ارز، بازار خودرو به طور مستقیم از نوسانات نرخ دلار تبعیت نمی کند. سود فقط در موارد محدودی مانند خودروهای خاص یا تحویل زودهنگام برخی از مدل ها مشاهده شد، اما در کل بازار زیان ده بوده است. برای مقایسه کافی است به آبان ماه سال گذشته نگاهی بیندازیم. در آن زمان اختلاف قیمت کارخانه با بازار بسیار ناچیز بود اما اکنون با وجود افزایش چند ده درصدی قیمت ها، مشتری در بازار دیده نمی شود.
* در خصوص ورود خودروهای برقی به کشور، آینده این محصولات را در بازار چگونه پیش بینی می کنید؟
خودروهای برقی هنوز جایگاه واقعی خود را در بازار کشور پیدا نکرده اند. خودروهایی مانند فولکس واگن «ID4» در ابتدا تا سه میلیارد و 300 میلیون تومان معامله می شد اما امروز قیمت آن به حدود چهار میلیارد تومان رسیده است. با این حال، تقاضا برای وسایل نقلیه الکتریکی بسیار محدود است. زیرساخت های فنی و خدمات پس از فروش تا حدودی بهبود یافته است، اما مردم همچنان تمایلی به خرید این خودروها ندارند. یکی از دلایل اصلی عدم اعتماد به پایداری شبکه شارژ و عدم اطمینان در هزینه های نگهداری است. در نتیجه فعلاً خودروهای برقی در حد خودروهای خاص باقی ماندند و به طور کلی گسترش پیدا نکردند.
بسیاری از واحدهای صنفی ما هفته ای یک یا دو خودرو می فروشند. در حالی که در سال های گذشته همین واحدها روزانه چندین تراکنش داشتند
* قدرت خرید مشتریان در بازار خودرو از ابتدای سال تاکنون چقدر کاهش یافته است؟
واقعیت این است که قدرت خرید مردم تقریبا به صفر رسیده است. طبقه متوسط که زمانی موتور محرک بازار خودرو بود، قدرت خرید خود را از دست داده است. امروزه حتی کسانی که خودرو دارند نمی توانند آن را بفروشند و مدل بالاتری بخرند. اگر خودروی فعلی خود را بفروشند، نمی توانند مشابه آن را بخرند. به عنوان مثال، بسیاری از واحدهای صنفی ما هفته ای یک یا دو خودرو می فروشند. در حالی که در سال های گذشته همین واحدها روزانه چندین تراکنش داشتند. این کاهش شدید تعداد بازدیدکنندگان به وضوح نشان می دهد که بازار به رکود کامل رسیده است.
* خودروسازان با توجه به رشد نهاده های تولید مسیر افزایش قیمت ها را طی کردند، این موضوع چه تاثیری بر بازار خودرو داشته است؟
از نظر تولیدکننده، افزایش هزینه ها واقعی است، هزینه های انرژی، قطعات، حمل و نقل و دستمزد رشد کرده است و کارخانه ها معتقدند با قیمت های فعلی ضرر می کنند. اما باید توجه داشت که افزایش قیمت خودرو در کارخانه در شرایط عدم تقاضا تنها باعث تشدید رکود می شود. بازار کشش ندارد و هیچ افزایش قیمتی نمی تواند منجر به رونق شود تا زمانی که قدرت خرید بازگردد.
* با توجه به شرایط فعلی زمان مناسب برای خرید خودرو چه زمانی است؟
همانطور که قبلاً اشاره کردم، خودرو دیگر یک کالای سرمایه ای در کشور نیست، بلکه یک کالای مصرفی است. بنابراین، اگر کسی واقعاً به ماشین نیاز دارد، باید آن را هر زمان که توانایی خرید آن را داشته باشد، خریداری کند. زیرا نرخ تورم در کشور ثابت نیست و احتمال افزایش قیمت در ماه های آینده وجود دارد. به عنوان مثال خودروی «دنا اتوماتیک» پارسال حدود 960 میلیون تا یک میلیارد تومان معامله می شد، اما امروز قیمت آن به بیش از یک میلیون و 360 هزار تومان رسیده است. یعنی در یک سال بیش از 30 درصد رشد داشته است. این در حالی است که خریدارانی که صرفا برای سرمایه گذاری به بازار می آیند نباید انتظار سود بالایی داشته باشند، زیرا در بازار صف وجود ندارد و معاملات بسیار محدود است.
اگر فقط ۵۰۰ دستگاه از مدل خودرویی مانند «دنا» در یک روز در تهران فاکتور شود، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان از قیمت بازار همان روز کاهش می یابد.
* اگر خودروسازان عرضه خودرو را افزایش دهند، قیمت ها کاهش می یابد؟
اگر خودروسازان بتوانند عرضه را افزایش دهند، بله، قیمت ها کاهش می یابد. اگر در یک روز تنها 500 دستگاه از مدل خودرویی مانند «دنا» در تهران فاکتور شود، حدود 150 تا 200 میلیون تومان از قیمت بازار در همان روز کاهش می یابد. اما در شرایط فعلی عرضه به صورت قطره ای انجام می شود و همین امر باعث تثبیت گرانی ها شده است. بازار زمانی به تعادل می رسد که عرضه واقعی و مستمر وجود داشته باشد.