در آخرین روز مهرماه جمعی از سینماگران ایران چون نوید محمدزاده، مانی حقیقی، سحر دولتشاهی، مینا ساداتی، سیف الله صمدیان، فرشته حسینی، محمدحسین فرحبخش، بهاره کاتوزی، لیلا بلوکات، پرویز شهبازی، مرجان شیرمحمودرادی، فریشته حسینی ، در کلاس مستر مجموعه شکوه. سینما به همراه دانشجویان علاقه مند به سینما برای شنیدن صحبت های نوری بیلگه سیلان، فیلمساز ترک برنده نخل طلای جشنواره کن آمدند.
جیلان که بارها از علاقه اش به عباس کیارستمی و تاثیر سینمای این فیلمساز بر آثار خودش صحبت کرده است، در این دیدار از آغاز فعالیت خود در سینما گفت که در جوانی و قبل از آن در شهر کوچکی زندگی می کرد و سینما راهی برای خیال پردازی بوده است. “ما از سینما یاد گرفتیم که چگونه زندگی کنیم و بزرگ شویم و هر فیلمی که دیدیم تاثیر زیادی در زندگی ما داشت. اما با وجود این تاثیر، پس از سال ها ایده ساختن فیلم به ذهنم خطور کرد. به همین دلیل، من خیلی دیر وارد سینما شدم، چون فکر می‌کردم روحیه‌ام با سینما سازگاری ندارد، در 36 سالگی اولین فیلم کوتاهم را ساختم و بیشتر وقتم را به تنهایی سپری کردم فیلم ساختم، احساس کردم کارم ادامه عکاسی است و این تجربه به من جرات ساخت فیلم را داد.»
وی در بخشی دیگر مسائل اخلاقی را یکی از انگیزه های فیلمسازی خود دانست و درباره تجربیات متفاوت فیلم هایش به ویژه استفاده از بازیگران حرفه ای و غیربازیگر گفت: اعتراف می کنم که می ترسیدم با غیره کار کنم. -بازیگران برخی از فیلم های اولم چون تازه فیلم می ساختم و می خواستم اگر نتیجه بد است چیزی نگو، اما بعدها اعتماد به نفسم بیشتر شد و رویکرد و نگرشم را تغییر دادم. منتها وقتی فیلمنامه پیچیده ای نوشته ام باید از بازیگران حرفه ای استفاده می کردم البته از غیر بازیگر هم استفاده می کنم چون طبیعی عمل می کنند و حضورشان زیبایی خاص خودش را دارد. یک بازیگر با تجربه گاهی اوقات نمی تواند آن حس طبیعی را داشته باشد. بنابراین در کارم از دو نوع بازیگری استفاده می کنم.
جیلان در پاسخ به اینکه فلسفه اش در فیلمسازی چیست؟ وی تصریح کرد: نمی توانم بگویم که پیرو یک تفکر فلسفی هستم، اما به اگزیستانسیالیست ها نزدیکترم.
او از نقش منتقد در سینما می گوید و اینکه آیا نقدهای مربوط به فیلم هایش را می خواند یا خیر. او گفت: من همه نقدها را نمی خوانم زیرا خواندن همه آنها برایم غیرممکن است. وقتی فیلم می سازیم در مرحله تدوین کور می شویم و معمولا نقدها را فقط در روزهای اول اکران فیلم می خوانم اما بعد به دلیل تکراری شدن دیگر سراغ آنها نمی روم و نمی روم. برای خواندن نظرات طولانی صبر زیادی داشته باشید. البته معتقدم سینما از منتقدان است که مطرح شده و اهمیت خاصی پیدا کرده است و این موضوع سینماگران را خراب می کند. در حالی که وقتی رمانی نوشته می شود یا هنرمندی نقاشی می کشد، فقط یکی دو نقد درباره آن نوشته می شود، اما برای اولین فیلم یک کارگردان، گاهی حتی یک صفحه از روزنامه خرج می شود. یعنی فضای عادلانه ای در حوزه نقد هنری وجود ندارد.
جیلان در بخشی دیگر از این مستر کلاس درباره تاثیر سینمای کیارستمی بر او گفت: کیارستمی کارگردان مورد علاقه من است و از او چیزهای زیادی یاد گرفتم. سال ها پیش فیلم «خانه دوست کجاست» را در جشنواره استانبول دیدم و فکر نمی کردم فیلم خاصی از ایران باشد. بیایید ببینیم، بنابراین در حین تماشا، با یک انتظار کوچک شروع کردم و با ادامه فیلم، برایم تعجب آور بود. این فیلم شبیه فیلم هایی نبود که من و حتی دیگران دیده ایم. وقتی چنین فیلم هایی را تماشا می کنید، پنجره ای به روی شما باز می شود که ایده ای کاملاً جدید به شما می دهد. بعد از آن همیشه کارهای کیارستمی را دنبال می کردم. البته ما فرهنگ مشترکی داریم و من سینمای کیارستمی را از این منظر دوست دارم که شاید این قسمت در اروپا چندان درک نشده باشد. کیارستمی نفس تازه ای در سینما ایجاد کرده و روش فیلمسازی را نیز تغییر داده و شیوه های جدیدی را برای فیلمسازی پیشنهاد کرده است.
وی در پاسخ به این سوال که چقدر سینمای ایران را جز سینمای کیارستمی و فرهادی و سختی های فیلمسازی در ایران می شناسد؟ وی گفت: من سینمای ایران را دنبال می کنم و کارگردان هایی را می شناسم که با آنها دوست هستیم اما فکر می کنم فیلمسازی همه جا سختی های خودش را دارد. آنچه مهم است این است که چگونه فیلم خود را کامل کنید. اولین فیلمم را به تنهایی و بدون سرمایه ساختم. نکته اینجاست که ساختن یک فیلم خوب واقعا سخت است و مهم است که فیلم خوب بسازید یا متوسط.
وی در خصوص استفاده از استوری بورد در فیلم هایش ابتدا با تعجب پرسید که آیا در ایران کسی از استوری بورد استفاده می کند یا خیر و پس از شنیدن اینکه عده ای با این روش کار می کنند، گفت: من تا به حال با استوری بورد کار نکرده ام و پیشنهاد نمی کنم چون فضا مناسب است. محدود است. و نباید کار را با پیش فرض پوشش دهید.
البته در مورد فیلم های هالیوودی می توان گفت که لازم است چون تولید بزرگی دارند اما برای ما که فیلم های هنری و مستقل می سازیم لازم نیست و بهتر است اجازه دهیم خلاقیت به وجود بیاید. برخی از کارگردانان اولین بار ممکن است از هر دو برای جبران بی تجربگی خود استفاده کنند و به گروه خود بگویند که چگونه می خواهند ادامه دهند.
نوری بیلگه جیلان در بخشی دیگر از این نشست درباره سینمای خود و فروش آن ها گفت: سینمای من صد در صد خصوصی است و هیچکس نمی تواند به من پیشنهاد تغییر چیزی در فیلم بدهد. در زمینه فروش، واقعیت این است که بعد از آشنایی دنیا با من، توجه بیشتری به آثارم شد، اما لیبل جشنواره کن در این مسیر بسیار تاثیرگذار است.
در پایان این مستر کلاس فیلم کوتاهی از عباس کیارستمی به کارگردانی سیف الله صمدیان به نمایش درآمد و سپس مستانه مهاجر – مدیر کلاس مستر کلاس – از جیلان که با توجه به عباس دلیل اصلی این گردهمایی بود تشکر ویژه کرد. جای کیارستمی خالی است.
صمدیان در ادامه گفت: حیف که نوری و فیلم هایش را دیده ای اما عکس هایش را ندیده ای. 12 سال پیش قرار بود عکس های او را در موزه هنرهای معاصر به نمایش بگذارم که به دلایل مختلف از جمله تغییر دولت امکان پذیر نشد. کاش زودتر این اتفاق بیفتد تا عکس هایی که بیشتر پانوراما از خلوت و خلوت جیلان و پشت صحنه فیلم هایش است. برای نمایش دادن
سپس ابراهیم حقیقی که از دوستان نزدیک کیارستمی بود و مستندی از این فیلمساز فقید ساخته بود، پیش از پخش دقایقی از آن گفت: اگر بخواهیم سینما را از نظر هنری بسنجیم، قطعاً طرفدار آن خواهید بود. سینمای کیارستمی و نوری (یلگه جیلان).
بخش پایانی جلسه عکس یادگاری جیلان، سلیم اوجی، پرویز شهبازی، پارسا پیروزفر و مستانه مهاجر بود.