خداحافظی «پدر راک ایرانی» از دنیای موسیقی خبر تلخی برای جامعه هنری و هوادارانش بود. کوروش یغمایی که به موسیقی مدرن ایران هویتی تازه بخشید، با دنیای موسیقی خداحافظی کرد و در سن ۷۹ سالگی عرصه حرفه ای را ترک کرد.
کوروش یغمایی خواننده، آهنگساز و نوازنده پیشکسوت موسیقی راک ایران با انتشار پیامی از دنیای موسیقی خداحافظی کرد. خبر این خداحافظی در آستانه انتشار آخرین آلبوم این هنرمند با عنوان «پلاک 44» توسط یک شرکت آمریکایی اعلام شد.
یغمایی در پیام خود تاکید می کند: حداقل شما دوستان مهربانم آگاه هستید که برای ادامه فعالیت در عرصه موسیقی و گذر از این جاده سنگلاخ و سخت، با وجود اینکه کمترین امکانات را ندارم، از تمام توان خود برای فرهنگ و هویت شکوهمند و جاودانه ایران عزیزم استفاده کرده ام.
او همچنین اعلام کرد که انتشار آلبوم جدیدش پایان رسمی فعالیت هنری اش خواهد بود و از آنجایی که آخرین آلبومش با نام «پلاک 44» به زودی در آمریکا منتشر می شود، همانطور که قبلا هم گفته بود، پس از انتشار از موسیقی کناره گیری خواهد کرد.
یغمایی پیام خود را با این جمله خاتمه داد: خداوند ایران را حفظ کند.
پس از انتشار این خبر در دنیای موسیقی، بد نیست نگاهی به زندگی حرفه ای کوروش یغمایی و کارنامه هنری او داشته باشیم.
از شاهرود تا قله صخره ای ایران
زندگی کوروش یغمایی که در 21 آذر 1325 در شهرستان شاهرود به دنیا آمد، از کودکی با موسیقی پیوند خورد. اگرچه او نواختن سنتور را نزد پدرش آغاز کرد، اما جذابیت گیتار، ساز مدرن آن روزها، مسیر زندگی او را تغییر داد. او در سن 18 سالگی یک گروه موسیقی راک ساز تشکیل داد و به دلیل مهارت های خارق العاده اش در نواختن گیتار به “پنجه طلایی” لقب گرفت. یغمایی در دهه 1350 با تلفیق ملودی های غربی و رنگ های ایرانی صدایی کاملا متمایز خلق کرد. او گیتار را مبنای اصلی آهنگسازی قرار داد و راک ایرانی را با بداههپردازیهای بدیع بازتعریف کرد. کارشناسان اروپایی و آمریکایی او را تنها بنیانگذار این سبک در ایران می دانند و نقش او را همتراز با پیشگامان راک جهانی مانند «رولینگ استونز» و «بیتلز» ارزیابی می کنند.
«صخره» در میان کمبودها و محدودیت ها
پیشگام یاگمای در دورانی شکل گرفت که دسترسی به آلات و امکانات موسیقی بسیار محدود بود. این هنرمند در گفت و گو با مجله «بیلبورد» در تشریح شرایط موسیقی ایران در دهه 70 گفت: به دست آوردن آلات موسیقی بسیار سخت بود یا اصلاً وجود نداشت، حتی سیم گیتار هم پیدا نمی شد، یک بار به استودیو رفتیم و مجبور شدیم کل آهنگ را در یک برداشت ضبط کنیم، زیرا پول زیادی نداشتیم.
با این حال، این محدودیت ها باعث شد خلاقیت او شکوفا شود. او نه تنها راک را به ایران آورد، بلکه توانست جذابیت راک ایرانی را به گوش و روح مخاطبان بین المللی برساند.
این رسانه که این گفتگو را در سال 1390 به مناسبت انتخاب یغمایی به عنوان یکی از 50 راکر اول جهان منتشر کرده است، در توضیح یغمایی درباره فلسفه هنری خود نیز می افزاید: «من با استفاده از ملودی های غربی، گیتار را به پایه ای برای صدای متمایز (به ویژه) ایرانی در سطحی تبدیل کردم که برای مخاطب بین المللی نیز جذاب باشد.
او تاکید می کند که موسیقی زمانی ارزشمند است که «یک اروپایی، آمریکایی، اسپانیایی یا حتی یک عرب یا آفریقایی آهنگی را بشنود و از آن لذت ببرد، حتی بدون اینکه شعر را بفهمد».
وفاداری و عشق مانند یک بیماری است
یغمایی با وجود مهاجرت بسیاری از همرزمانش، ماندن در ایران را برگزید. وی در پاسخ به سوالی درباره دلیل ماندن خود در ایران گفت: هر هنرمندی باید تاریخ و هویت فرهنگی خود را درک کند. عشق من به تاریخ ایران مثل یک بیماری است. هر چه ما ایرانی ها داریم از موسیقی محلی ما سرچشمه می گیرد. اگر از ایران می رفتم مطمئن هستم که موسیقی بین المللی می نواختم اما احتمالاً فارسی اجرا نمی کردم».
این عشق به هویت ایرانی همیشه در آثار او وجود داشته است، از آهنگ های عاشقانه گرفته تا قطعاتی با مضامین اساطیری و ملی.
سالهای ممنوعیت
یغمایی در کانال تلگرامی خود درباره سال ها ممنوع الکار شدنش در ایران نوشت: زمانی که ممنوع الکار شدم همه راه های شرافتمندانه برای ادامه زندگی به رویم بسته شد و برای ماندن در سرزمینم که همیشه دوستش دارم، فقط یک راه به ذهنم رسید که تقریباً به کارم نزدیک بود که موسیقی است و آن کار در زمینه کتاب داستان کودک و نوار بود. البته بدون ذکر نام! من هم تحریم شدم.»
گل یخ، سیب نقره ای، ماه و پلنگ و…
کوروش یغمایی همزمان با دریافت مدرک لیسانس در رشته جامعه شناسی، سرودن اشعاری از همکلاسی خود مهدی اخوان لنگرودی را آغاز کرد که با نام های «گل یه» و «حجم خالی» وارد عرصه موسیقی حرفه ای ایران شد. «گل یه» به سرعت به خارج از مرزهای ایران هم نفوذ کرد و پس از آن اجراهای مختلفی در کشورهای دیگر جهان از این آهنگ شکل گرفت که تا کنون ادامه دارد. می توان گفت این یکی از اولین بارهایی بود که موسیقی ایرانی وارد عرصه جهانی شد.
او در سال ۱۳۷۳ آلبوم سیب نقره ای را منتشر کرد و پس از آن سه آلبوم ماه و پلنگ، کابوس، تفنگ دسته نقره ای و همچنین موسیقی فیلم گرگ های گرسنه را منتشر کرد. این آثار سرآغازی دوباره برای تداوم موسیقی مدرن در ایران بود.
اگرچه کروش یغمایی پس از انقلاب در ایران ماند، اما صدای او از مرزهای ایران فراتر رفت و در غرب نیز شنیده شد و این مدیون یوتن آلاپات، مدیر شرکت آمریکایی Now-Again Records بود که در سال 2008 با موسیقی یغمایی آشنا شد.
آغاز این مسیر، حضور آهنگ حجم خالی یغمایی در آلبوم تلفیقی «زنجیره خودت بباف» در سال 1389 بود که این آهنگ را تنها نماینده خاورمیانه معرفی کرد. آلاپات این انتخاب را سرآغاز «کشف مجدد کوروش در غرب» دانست.
پس از آن در سال 2011 آلبوم «بازگشت از لبه پرتگاه» منتشر شد. این آلبوم که شامل بهترین تک آهنگ های دوران طلایی یغمایی (۱۳۵۲-۱۳۵۸) بود، مورد استقبال نشریات معتبر بین المللی قرار گرفت. مجله رولینگ استون به آن سه ستاره از چهار ستاره داد، MOJO آن را بهترین آلبوم ماه جهان نامید و امتیاز کامل (چهار ستاره) را به آن داد و بیلبورد با او مصاحبه کرد. این انتشار یغمایی را در عرصه موسیقی بین المللی تثبیت کرد.
همکاری با این کمپانی آمریکایی منجر به انتشار آلبوم های دیگر یغمایی در غرب شد. آلبوم ترک ارمیتاژ که شامل 30 آهنگ از دوران قبل از انقلاب بود نیز توسط این کمپانی منتشر شد. این روند برای کارهای جدیدش هم ادامه داشت.
و خداحافظ
خداحافظی کوروش یغمایی در سن 79 سالگی آخرین فصل زندگی حرفه ای هنرمندی است که با پشتکار و عشق موسیقی راک را در ایران ریشه دواند. آخرین آلبوم او، “Plate 44″، نمادی است که او به دنبال اشتیاق خود است.
میراث او فقط در آهنگ ها و نت ها نیست. بلکه در الهام بخشیدن به نسل های بعدی موسیقیدانان ایرانی است که راه او را ادامه می دهند. خداحافظی او پایان یک افسانه نیست. اما شاید شروع فصل جدیدی برای تاریخ راک ایران باشد.