از اواخر نوامبر تا اوایل ماه مارس در تقویم فیلم چینی «دوره اکران سال نو» نامیده می شود، زیرا تعطیلات کریسمس، سال نو چینی و سال نو چینی (جشنواره بهار) به ترتیب در این دوره قرار می گیرند. این دوره را معمولاً اوج رونق بازار سینما و شدیدترین رقابت فیلم ها در طول سال می دانند. موفقیت «زوتوپیا 2» در اولین هفته اکران خود در چین به خوبی ظرفیت عظیم بازار چین و اشتهای سیری ناپذیر آن را برای فیلم های باکیفیت نشان داد و ثابت کرد که این بازار منبع درآمدی ضروری برای هر فیلم بلندپروازانه و با استانداردی است.
این موفقیت چشمگیر، علاوه بر کیفیت ذاتی فیلم و کمپین تبلیغاتی موثر قبل از اکران، ریشه در ویژگی های یک بازار سینمایی بالغ و توسعه یافته نیز دارد. بازار چین با تعداد زیادی سالن سینما، توزیع مناسب آنها در سراسر این کشور پهناور و سیستم پیشرفته برنامه نویسی و پخش سینما، نه تنها بستری ایده آل برای رشد فیلم های داخلی فراهم می کند، بلکه به منبعی تعیین کننده و اجتناب ناپذیر برای همه فیلمسازان بین المللی تبدیل شده است که به دنبال موفقیت های بزرگ هستند.
رشد مصرف فیلم در چین همراه با بهبود ذائقه و انتظارات مخاطبان بوده است. امروزه مخاطبان چینی بیش از گذشته به تنوع در فیلمهای وارداتی نیاز دارند و به آن علاقه نشان میدهند و این روند فضای مساعدی را برای معرفی و استقبال سینما از کشورهای بیشتری از جمله ایران ایجاد کرده است.
برخلاف فیلم های هالیوودی که اغلب بر سرگرمی های زودگذر تمرکز می کنند، سینمای ایران به مضامین عمیق و پرداختن به مسائل انسانی شهرت دارد. اگرچه حضور فیلم های ایرانی در شبکه گسترده سینماهای تجاری چین همچنان محدود است، اما تبادلات فیلم بین دو کشور با حمایت و همکاری نهادهای فرهنگی دولتی روز به روز در حال افزایش است. آثاری مانند «فرزندان آسمان»، «فروشنده» و «قهرمان» که جوایز معتبر بین المللی را از آن خود کردند، در چین نیز شناخته شده هستند و از طریق پلتفرم های پخش تجاری بزرگ مانند Aichiyi در دسترس مخاطبان چینی قرار گرفته اند.
علاوه بر این، فیلم های ایرانی در جشنواره های معتبر چین از جمله جشنواره پکن و شانگهای حضور فعال و مستمر دارند. از سوی دیگر، ایران تاکنون میزبان چهار «هفته فیلم چین» بوده است. سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک چارچوب چندجانبه منطقه ای، یک پلت فرم نهادی و پایدار برای مبادلات فرهنگی میان اعضای خود ایجاد می کند.
در سالهای اخیر، ایران شروع به استفاده فعال از این بستر برای کشف فرصتهای همکاری سینمایی کرده است. در چارچوب این سازمان، چین ایجاد پروژههایی مانند «اتحادیه تهیهکنندگان» و «برنامه تبادل استعدادهای فیلم جوان» را که بسترهای عملیاتی ارزشمندی برای همکاری کشورهای عضو از جمله ایران بهشمار میآیند، ارتقا داده است. سینماگران ایرانی از طریق مشارکت در چنین سازوکارهای چند جانبه می توانند شبکه ارتباطی حرفه ای خود را با همتایان چینی خود و سایر کشورها گسترش دهند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و افق های جدیدی را برای تولیدات مشترک ترسیم کنند.
البته فرصت های پیش روی سینمای ایران و سایر کشورها در بازار چین به اکران سینما محدود نمی شود. لازم به ذکر است که درآمدزایی فیلم های وارداتی در چین امروز به مرزهای گیشه رسیده است. همزمان با اکران پرفروش «زوتوپیا ۲»، محصولات مشتق شده (مرتبط) این فیلم نیز با استقبال بی سابقه ای مواجه شدند. به عبارت دیگر، یک اکوسیستم مصرفی چندوجهی و یک مدل اقتصادی «فیلم پلاس» حول این فیلم شکل گرفت که نشان از وجود زنجیره کامل و بالغ صنعت فیلم در چین دارد و میتواند به فیلمسازان بینالمللی برای موفقیت حداکثری در این بازار کمک کند.
به عنوان مثال، شرکت والت دیزنی گزارش داد که از دسامبر 2023، درآمد حاصل از کسب و کار صدور مجوز شخصیت Zootopia در منطقه چین بزرگ سه برابر شده است. پیش بینی می شود تا پایان سال 2025 بیش از 2000 محصول دارای مجوز مربوط به این فیلم در این منطقه عرضه شود. با توجه به سیاست های تشویقی دولت چین برای توسعه «صنایع مشتق» فیلم مانند توسعه گردشگری مرتبط با لوکیشن های فیلم («سفر فیلم») یا تبلیغ غذاهای معرفی شده در فیلم ها («غذا در فیلم»)، زمینه های کاملاً جدیدی نیز برای فیلمسازان ایرانی که قصد نفوذ به بازار چین را دارند، فراهم می شود.
برخلاف فیلمهای هالیوودی که عمدتاً بر سرگرمیهای جهانی تاکید دارند، سینمای ایران با داشتن اشتراکات فرهنگی، تمدنی و اخلاقی قابل توجه با چین و با تکیه بر تولید آثار باکیفیت و معنادار، ظرفیت بالایی در ایجاد حس آشنایی و ارتباط عمیقتر با مخاطب چینی دارد. درخشش فیلم های وارداتی در بازار چین گواه روشنی بر عزم این کشور برای گشودن درهای خود به روی جهان است. تجربه موفق صنعت سینمای چین نشان داده است که گسترش بازار و حفظ اعتماد به نفس فرهنگی نه تنها در تضاد هستند، بلکه می توانند چرخه تولیدی ایجاد کرده و یکدیگر را تقویت کنند.
از سوی دیگر، شهرت جهانی سینمای ایران نشان می دهد که آثاری با هویت فرهنگی اصیل و مضامین عمیق انسانی، همواره قادر به عبور از مرزها هستند و در بازار وسیع و قابل قبولی مانند چین می توانند مورد توجه قرار گیرند و بدرخشند.