در واقعه ای تاریخی که دقایقی پیش از 15 آبان 1394 برابر با 15 نوامبر 1404 در صحن چهل و سومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند به ثبت رسید، «منشور کوروش کبیر» به عنوان یکی از اولین منشورهای حقوق بشر در جهان که بر احترام به تنوع فرهنگی کشورهای عضو سازمان ملل متحد در سازمان ملل متحد تصویب شد، به رسمیت شناخته شد. اقدامی که بار دیگر جایگاه فراملی ایران را در پاسداری از میراث انسانی و ارزش های جهانی برجسته می کند.
این قطعنامه که در جلسه امروز به اتفاق آرا به تصویب رسید، منشور کوروش را «سند اساسی در تاریخ تمدن بشری» و «نخستین بیان مکتوب اصول آزادی، عدالت، مدارا و احترام به تنوع فرهنگی» توصیف کرده است. بر اساس این تصمیم، یونسکو موظف است آموزه های برگرفته از منشور کوروش را در برنامه های آموزشی، فرهنگی و حقوق بشری خود تقویت کند.
این رویداد همزمان با روز ششم نوامبر 2025 (15 نوامبر 1404) در سمرقند اعلام شد. جایی که احمد پاکتاچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران و حسن فرطوسی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران در یونسکو با تلاش بی وقفه خود و با حمایت همه جانبه حسین سیمایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کمیسیون ملی یونسکو زمینه تدوین و تصویب این سند را در ایران فراهم کردند.
مصر، عراق، کلمبیا، هند، نیجریه، الجزایر، پاکستان، بنگلادش، کنیا، سنگال، ارمنستان و لهستان از جمله کشورهایی بودند که حمایت خود را از ایران در تصویب منشور کوروش به عنوان اولین منشور حقوق بشر و تنوع فرهنگی در 15 آبان ماه نشان دادند.
هدف از این ابتکار برجسته کردن ارزش‌های جهانی نهفته در این سند تاریخی از جمله مدارا، عدالت و احترام به تنوع فرهنگی و مذهبی است. همچنین این ابتکار در راستای مأموریت یونسکو برای ارتقای صلح، گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و پاسداری از میراث انسانی ارزیابی می‌شود و همچنین با اهداف توسعه پایدار به‌ویژه هدف شماره ۱۶ (صلح، عدالت و نهادهای قوی) و هدف شماره ۱۷ (مشارکت برای دستیابی به اهداف) مرتبط است، زیرا اصول منشور کوروش بر ترویج همکاری‌های فرهنگی مبتنی بر جامعه تاکید دارد.
این قطعنامه که به طور مشترک از سوی ایران و تاجیکستان به کنفرانس عمومی ارائه شد، با تاکید بر اهمیت جهانی منشور کوروش، از مدیرکل یونسکو می‌خواهد اصول آن را در برنامه‌های مربوط به عدالت، حقوق بشر و گفت‌وگوی بین‌فرهنگی اعمال کند و همچنین از دولت‌ها می‌خواهد برای افزایش آگاهی جهانی نسبت به ارزش‌های این سند تاریخی تلاش کنند.
فرطوسی در این مراسم در سمرقند تاکید کرد: تصویب این قطعنامه نه تنها یک موفقیت ملی، بلکه تاییدی جهانی بر یک واقعیت تاریخی است. که احترام به انسان و تنوع فرهنگی از دل تمدن ایرانی به جهانیان معرفی شده است.
این اولین بار است که یک سند ایرانی باستانی در سطح جهانی به عنوان منشور مرتبط با حقوق بشر شناخته می شود. اکنون پس از گذشت بیش از 25 قرن، منشور کوروش در یکی از بزرگترین گردهمایی های جهانی طنین انداز شد. با پیامی حاوی روحیه همزیستی، احترام به تنوع فرهنگی و حقوق بشر.