مخالفان خصوصی‌سازی «ایران‌خودرو» بخوانند!

بازار؛ گروه خودرو: سال گذشته در همین ایام بود که شایعه واگذاری مدیریت «ایران خودرو» به بخش خصوصی سهامداران به طور جدی مطرح شد. قرار بود 17 سال پیش در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی ایران خودرو، بزرگترین مجتمع خودروسازی کشور خصوصی شود، اما مخالفت ها و مقاومت ها باعث شد این روند نزدیک به دو دهه به تعویق بیفتد.

مخالفت هایی که روی دو ریل ترس و علاقه حرکت کردند. از یک سو ترس از بیکاری کارگران، ترس از سوء مدیریت و ترس از ورشکستگی و تعطیلی و از سوی دیگر، منافع خودروسازان دولتی به عنوان حیاط خلوت لایه های نهادها و نهادهای اجرایی، مقننه و حتی نظارتی و در استخدام های گمرکی، شرکت های گمرکی، شرکای گمرکی و قراردادهای گمرکی خود را نشان داد.

همین پیشینه برای افزایش مخالفت ها و مقاومت ها با جدی شدن موضوع واگذاری کافی بود. اما علاوه بر مواضع قانونی و تاکید مقام معظم رهبری، عزم شورای عالی هماهنگی اقتصادی و حمایت ویژه رئیس جمهور، فرآیند واگذاری مدیریت بزرگترین مجتمع خودروسازی کشور در بهمن ماه به پایان رسید و بخش سهامدار خصوصی هدایت این مجموعه را بر عهده گرفت.

در روزی که اعضای جدید هیئت مدیره از سوی سهامداران انتخاب شدند، «ایران خودرو» گروهی زیان ده با بدهی انباشته بود. اگرچه سایه تحریم‌ها و جنگ اقتصادی از صنعت، تولید و خودروسازی کم نشد، اما کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که تقابل نظامی ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا تنها سه ماه پس از این واگذاری شرایط ویژه‌ای را بر کشور تحمیل کند.

اگرچه درگیری نظامی 12 روز بیشتر طول نکشید، اما پیامدهای بین المللی، سیاسی و اقتصادی آن مانند هر جنگ دیگری ادامه یافت. به خصوص که سابقه رژیم اسرائیل در نقض آتش بس در کنار تهدیدهای خرد دونالد ترامپ، این کشور را هفته ها در وضعیت نه جنگ و نه صلح نگه داشت. شرایطی که منجر به رکود و تورم شد.

اما این پایان کار نبود. چه تابستان گرم 1404 با فعال شدن مکانیسم ماشه همراه بود. سازوکاری که به معنای بازگشت تحریم های قدیمی و تشدید تحریم های فعال بود که به وضوح در بندهایی خودروسازی کشور را هدف گرفته بود و نتیجه شرایط پسابرجام کشور چیزی جز رشد قیمت دلار، نوسانات ارزی و تورم نبود. وضعیتی که باعث منفی شدن شاخص تولید از جمله در صنعت خودرو شد. بر اساس آمار وزارت امنیت، تولید خودرو در هفت ماهه امسال بیش از 13 درصد کاهش داشته است.

سایپا بزرگترین خودروساز دولتی در مهرماه امسال 27 هزار دستگاه خودرو تولید کرد که در مقایسه با 47 هزار دستگاه خودرو در سال گذشته، 43 تا 43 درصد کاهش داشت. این گروه همچنین از ابتدای سال 1404 تا اول آبان 180 هزار دستگاه تولید کرده که نسبت به 271 هزار دستگاه در سال گذشته 33 درصد افت را نشان می دهد.

در چنین شرایطی ایران خودرو با مدیریت بخش خصوصی چه کرد؟

عملکرد غول های خودروسازی در یک نگاه

1. ایران خودرو در مهرماه امسال 60 هزار دستگاه تولید کرد که در مقایسه با 51 هزار دستگاه در سال گذشته 18 درصد افزایش داشت.
2. ایران خودرو در هفت ماهه نخست سال 328 هزار دستگاه تولید کرد که نسبت به 299 هزار دستگاه در سال گذشته 9.5+ درصد رشد نشان می دهد.
3. ایران خودرو توانست 56 درصد از سهم تولید کشور را در مهر اختصاص دهد.
4. ایران خودرو در ۷ ماهه سال گذشته ۴۱ درصد از کل تولید سهم داشت که امسال ۱۱ درصد رشد کرد و به ۵۲ درصد رسید.
5. ایران خودرو به تنهایی در 7 ماهه سال گذشته بیش از مجموع خودروسازان سایپا، پارس خودرو، مدیران خودرو، گروه بهمن، کرمان موتور و … تولید کرده است.
6. ایران خودرو در 7 ماهه نخست سال 1.8 برابر و در مهر 2.2 برابر سایپا تولید داشته است.
7. ایران خودرو تنها خودروسازی بود که در مهرماه به 100 درصد برنامه های خود دست یافت.
8. ایران خودرو در حالی اولین ماه پاییز 1404 را به پایان رساند که بر اساس آمار وزارت صمت، تحقق برنامه هایش از مرز 115 درصد گذشت. یعنی علاوه بر اجرای برنامه سالانه 15 درصد بیشتر از سقف تعیین شده تولید داشته است.
9. ایران خودرو نسبت به مدت مشابه سال قبل 8 درصد رشد فروش داشته است
10. ایران خودرو با مدیریت بخش خصوصی توانست از روند بازنده خارج شود.

اهمیت این آمار زمانی مشخص می شود که به یاد بیاوریم اکثریت شاخص های اقتصادی کشور از ابتدای سال منفی بوده و صنعت خودرو نه تنها نتوانسته به برنامه مورد انتظار دست یابد، بلکه نسبت به سال گذشته 13 درصد کاهش داشته است.

حال مخالفان دو آتشه خصوصی سازی ایران خودرو باید به این سوال پاسخ دهند که تاخیر 17 ساله در اجرای اصل 44 و واگذاری این مجموعه به بخش خصوصی هزینه هایی را بر صنعت خودرو و شهروندان تحمیل کرد و چه فرصت هایی را سوزاند؟