گروه بازار، آب و انرژی: بر اساس مصوبه شورای اقتصاد وزارت نفت، واردات گازوئیل برای تامین نیروگاه ها الزامی است. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد که آمارهای موجود حاکی از آن است که ذخایر سوخت نیروگاه ها نصف سال گذشته بوده و محدودیت های تامین برق کشور را پوشش داده است. از سوی دیگر میزان تولید و مصرف گازوئیل در کشور یکنواخت نیست و کشور در این زمینه کسری شدیدی دارد. همانطور که آمارها نشان می دهد میانگین تولید گازوئیل در کشور حدود 105 میلیون لیتر در روز است در حالی که آنچه عرضه می شود حدود 110 میلیون لیتر است. البته نباید فراموش کرد که میزان عرضه به معنای میزان تقاضای داخلی نیست. زیرا برآوردهای موجود حکایت از قاچاق چیزی بین 10 تا 20 میلیون لیتر گازوئیل به خارج از مرزهای ایران دارد.
واردات گازوئیل به بهانه کاهش قطعی برق فقط ظاهر قضیه است. نگرانی من این است که تصمیم دولت برای آزادسازی واردات گازوئیل برای جبران کمبود سوخت در حمل و نقل جاده ای است.
اما هاشم اوره ای می گوید واردات گازوئیل به بهانه کاهش قطعی برق فقط ظاهری است. این کارشناس انرژی در گفتگو با بازار می گوید نگرانی من این است که تصمیم دولت برای آزادسازی واردات گازوئیل جبران کمبود سوخت در حمل و نقل جاده ای است.
وی در ادامه سخنان خود افزود: اگر دولت اعلام کند که می خواهد گازوئیل را برای کامیون داران و حمل و نقل جاده ای وارد کند، برای او یک نقطه منفی است. اما وقتی می گوید این تصمیم را برای کاهش خاموشی و تامین برق صنایع، کشاورزی و خانوار گرفته است، به نوعی از بار منفی آن می کاهد. به عبارت دیگر، حدس من این است که دولت کمبود سوخت در بخش راه خود را زیر کمبود برق پنهان کرده است.
وی که مخالف هرگونه شوک درمانی است، می گوید: حدود 10 سال است که قیمت گازوئیل در کشورمان ثابت مانده است و حالا امروز به یکباره می خواهیم قیمت این محصول را 150 برابر کنیم. این تصمیمات بر اساس کدام منطق اقتصادی است؟
به گفته این کارشناس انرژی، چیزی به نام حاکمیت انرژی نداریم و همین موضوع باعث شده در تامین انرژی مورد نیاز به بن بست برسیم. این در حالی است که همه کشورها برنامه های خود را در قالب برنامه های 10 ساله و 20 ساله تدوین می کنند و به آن سیاست انرژی می گویند. کار استاندار انرژی تدوین سیاست انرژی است.
نیروگاه بابت گاز یارانه ای که دریافت می کند توانیر را بین 150 تا 200 تومان به ازای هر کیلووات ساعت برق تامین می کرد. اما اگر قرار باشد گازوئیل مورد نیاز خود را با قیمت غیر یارانه ای خریداری کنند، هزینه تامین هر لیتر آن با هزینه حمل و نقل به حدود 50 هزار تومان می رسد. این در حالی است که نیروگاه ها باید حدود 3 هزار تومان به ازای هر کیلووات ساعت برق تامین کنند
آیا قیمت هر کیلووات ساعت برق به 3000 می رسد؟
مسئولان توانیر همواره دلیل خاموشی ها را کمبود گاز و تامین نشدن به موقع گازوئیل مورد نیاز نیروگاه در نیمه نخست امسال می دانند. اکنون دولت قصد دارد کسری گازوئیل کشور را از واردات تامین کند تا شاید از خاموشی های بیشتر جلوگیری کند. اما مشکل اینجاست که تاکنون هیچ توضیحی درباره نحوه واردات و قیمت توزیع آن صورت نگرفته است.
اورعی می گوید: در حال حاضر نیروگاه در ازای دریافت گاز یارانه ای توانیر را با قیمت پایین (کیلووات ساعت 150 تا 200 تومان) برق می داد. اما اگر قرار باشد نیروگاه ها گازوئیل مورد نیاز خود را با قیمت غیر یارانه ای وارد یا خریداری کنند، هزینه تامین هر لیتر با هزینه حمل و نقل به حدود 50 هزار تومان می رسد. این در حالی است که نیروگاه ها برای کسب سود از فعالیت خود باید حدود 3 هزار تومان به ازای هر کیلووات ساعت برق تامین کنند.
این کارشناس انرژی ادامه داد: البته ممکن است دولت اعلام کند نیروگاه های خصوصی که سوخت خود را با قیمت غیر یارانه ای دریافت کرده اند، برق خود را در بورس انرژی عرضه کنند یا با قیمت آزاد به صنایع بفروشند. در این صورت نیروگاه‌های دولتی وظیفه تامین برق بخش‌های یارانه‌ای مانند بخش خانگی یا کشاورزی را بر عهده خواهند داشت. اما یک چالش در این روش وجود دارد و آن این است که در حال حاضر حدود 60 درصد نیروگاه های کشور در اختیار بخش خصوصی و 40 درصد متعلق به دولت است. به عبارت دیگر نیروگاه های دولتی به تنهایی قادر به تامین برق مورد نیاز خانوارها نیستند که نمی تواند قیمت آنها را افزایش دهد.
اگر فرض کنیم که دولت گازوئیل را با قیمت آزاد 60 تا 70 سنت در هر لیتر وارد کند، اما نیروگاه ها همچنان گازوئیل را با قیمت یارانه ای دریافت کنند. در این صورت می توان ادعا کرد که دولت نسخه ای برای حل معضل بغرنج کمبود برق است که در نهایت منجر به توسعه و تشویق قاچاق سوخت در کشور می شود.
آیا مافیای سوخت مایع دخیل است؟
وی ادامه داد: اما اگر فرض کنیم که دولت گازوئیل را با قیمت آزاد 60 تا 70 سنت در هر لیتر وارد کند اما نیروگاه ها همچنان گازوئیل را با قیمت یارانه ای دریافت می کنند. در این صورت می توان ادعا کرد که دولت نسخه ای برای حل معضل بغرنج کمبود برق است که در نهایت منجر به توسعه و تشویق قاچاق سوخت در کشور می شود.
اوره ای معتقد است اگر توزیع گازوئیل وارداتی به صورت یارانه ای ادامه پیدا کند، می توان از نفوذ و قدرت مافیای سوخت مایع و قدرت قاچاقچیان در این حوزه مطمئن بود.
تاخیر 10 ساله در اجرای سپهتن و سیپاد
بر اساس آمار ارائه شده توسط کرامت ویسی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، مصرف گازوئیل در حمل و نقل جاده ای نسبت به سال گذشته 10 درصد افزایش یافته است. با این اوصاف روزانه حدود 65 میلیون لیتر از این سوخت در بخش غیر نیروگاهی مصرف می شود. بسیاری از کارشناسان دلیل رشد مصرف گازوئیل را افزایش قاچاق می دانند. در این میان تاخیر 10 ساله شرکت پخش فرآورده های نفتی در اجرای پروژه های سپهتن و سیپاد نیز به وضعیت موجود دامن زده است.
هاشم اوره ای کارشناس انرژی با اشاره به تفاوت قیمت بالای سوخت در ایران با کشورهای همسایه می گوید: قیمت گازوئیل در کشوری مانند افغانستان 170 برابر ایران است و قاچاق آن به شدت موجه است.
جالب است بدانید در همین بازار ایران هر لیتر گازوئیل آزاد با قیمت مصوب تنها 300 تومان با قیمت 8 تا 12 هزار تومان به فروش می رسد.