به گزارش خبر فوری، حادثه ای که در سوریه رخ داد بسیاری از شیعیان را نگران کرده است. هواداران اهل بیت نگران هستند که مخالفان مسلح بشار اسد به عتبات عالیات شیعیان در سوریه آسیب بزنند.
البته این تنها ترس شیعیان نیست. بزرگترین ترس آنها این است که نیروهای مسلح عمدتاً سلفی شروع به کشتار علویان و شیعیان دوازده امامی و اسماعیلی کنند. این ترس ها تا حدی قابل درک است و دلیل آن بیش از هر چیز وضعیت مذهبی در سوریه است.
در سوریه مذاهب مختلفی وجود دارد که گاهی با یکدیگر مخالفت می کنند. این رویارویی به ویژه به وضعیت سیاسی سوریه مربوط می شود. خاندان اسد که بیش از نیم قرن بر سوریه حکومت کردند، نسب علوی داشتند و در 10 سال گذشته شیعیان زیادی در سوریه حضور داشتند و به حلقه قدرت بشار اسد نزدیک شدند. این موضوع می تواند بهانه ای به سنی های تندرو سلفی بدهد تا دست به کشتار مخالفان علوی و شیعه خود بزنند.
اما برای درک جدی بودن خطر و نگرانی های ناشی از کشتار مذهبی در سوریه، باید درک کلی و مختصری از مذاهب موجود در این کشور داشته باشیم و دقیقا بدانیم چه گروه هایی با شیعیان درگیر هستند.
مروری بر ادیان مختلف سوریه / بیرونی و داخلی در یک منطقه
در سوریه ادیان مختلفی وجود دارد. اکثریت مردم این کشور را مسلمانان سنی تشکیل می دهند. اهل سنت سوریه به دو دسته کلی عرب زبان و کرد تقسیم می شوند. بیش از 60 درصد مردم سوریه سنی های عرب زبان هستند و کردها بین 10 تا 11 درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند. همچنین اقلیتی از ترک ها یا ترکمن ها در سوریه زندگی می کنند که سنی هستند و حدود 4 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. حدود یک درصد از مردم سوریه را چرکس ها تشکیل می دهند که آنها نیز سنی مذهب هستند.
پس از سنی ها، اقلیت علوی بیشترین جمعیت سوریه را تشکیل می دهد. علویان سوریه که به «نصیریه» نیز معروفند، در فقه مانند اهل سنت عمل می کنند، اما در کلام و عقاید خود از شیعیان پیروی می کنند (درباره این گروه). اینجا بخوانید). علویان که خانواده اسد نیز به آنها تعلق دارند، حدود 11.5 درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند. البته این آمار مربوط به علویان عرب زبان است. در شمال سوریه در میان ترکمن ها و کردها گروهی از علویان زندگی می کنند که جمعیت آنها کمتر است.
به غیر از علویان، گروه های مختلف شیعه نیز در سوریه زندگی می کنند. شیعیان اسماعیلی 3 درصد جمعیت سوریه و شیعیان دوازده امامی حدود 2 تا 3 درصد جمعیت سوریه را تشکیل می دهند.
برخی از فرقه های عمدتاً عرفانی و باطنی نیز در سوریه زندگی می کنند. دروزی ها پرجمعیت ترین این گروه ها هستند و حدود 4 درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند. پیروان فرقه «احمدیه» نیز حدود یک درصد از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند.
به غیر از مسلمانان و گروه های نزدیک به آنها، یهودیان و مسیحیان نیز در سوریه زندگی می کنند. بر اساس بررسی های انجام شده در سال 2011، حدود 1 تا 5 درصد از جمعیت سوریه مسیحی و یهودی هستند.
آیا سنی‌های سوریه «اموی» هستند؟
اما اهل سنت سوریه از چه دین و مذهب پیروی می کنند؟ چندی پیش، پایگاه خبری «صدای حوزه» در گزارشی از واژه «سنی اموی» برای توصیف اهل سنت سوریه استفاده کرد. بر اساس تحلیل نویسنده این مقاله، با توجه به اینکه روزگاری دمشق پایتخت بنی امیه بوده و مردم شام از طریق بنی امیه و به ویژه معاویه مسلمان شده اند، از این رو پیرو مذهب اموی بوده و امام را قائل نبوده اند. علی علیه السلام خلیفه چهارم و معاویه را خلیفه دانست. می دانند نویسنده مقاله می نویسد: دمشق مهد تفکر عثمانی اموی است و سال ها مرکز حکومت معاویه و اموی بوده است و به همین دلیل اهل سنت سوریه با ریشه اموی و در قالب صدها نفر رشد کرده اند. فرق آنها با دیگر اهل سنت عربستان و مصر در این است که علی را خلیفه چهارم نمی دانند و معتقدند خلفا هستند. به این ترتیب: ابوبکر، عمر، عثمان، معاویه، یزید و… و نسبت به اهل بیت و بنی هاشم نفرت دارند، به همین دلیل است که اکثر اهل سنت سوریه ناصبی هستند.
همچنین پایگاه خبری تبایان در گزارشی گروهی از اهل سنت سوریه را «ناصبی» دانسته است. ناصبی ها گروهی از مسلمانان هستند که با همه یا برخی از ائمه اطهار (علیهم السلام) دشمنی دارند. از نظر علمای شیعه اینها کافر و خارج از اسلام هستند. نویسنده مقاله در توضیح این موضوع و تصریح مصداق امروزی ناصبی ها می نویسد: «در حال حاضر مهم ترین گروه ناصبی ها برخی از تندروهای وهابی هستند که با اینکه در کلام از اهل بیت بیزاری ندارند، اما در عمل. سعی کنید آثار اهل بیت را به بهانه دفاع از توحید ویران کنید و شیعیان را به عنوان مشرکان بکشند به جایی رسیدند که حقایق مربوط به اهل بیت (ع) را در کتب تاریخی و روایی اهل سنت حذف کردند، علاوه بر اینها، در منطقه شام (سوریه، لبنان، اعقاب و سلم) بازماندگان از نسل امویان نیز حضور دارند. فلسطین و اردن).
رفتار امروز برخی از شورشیان مسلح در سوریه این شبهه را ایجاد کرده است که شورشیان دمشق نصبی هستند. با این حال، به نظر می رسد این درست نیست. حتی اگر گروهی از اهل سنت سوریه خود را ناصبی و متعلق به معاویه و بنی امیه بدانند، باید گفت که تعداد این افراد بسیار کم است. اکثریت اهل سنت سوریه «مذهب شافعی» یا حنفی هستند و بسیاری از آنها به دلیل وابستگی های عرفانی به شیعه و علوی نزدیک هستند. اکثر مخالفان مسلح بشار اسد سلفی هستند. سلفی ها به «ابن تیمیه» علاقه دارند و ابن تیمیه با اینکه دشمنی شدیدی با شیعیان داشت، با معاویه و بنی امیه هم موافق نبود.
مشکل این است که اکثر اهل سنت سوریه خود را «اموی» نمی دانند و علاقه ای به معاویه ندارند. از فقه امام شافعی پیروی می کنند و در مذهب شافعی امام علی (ع) را خلیفه چهارم می دانند.
البته نباید تصور کرد که فرقی بین سلفی های مسلح و علویان و شیعیان وجود ندارد. حتی نمی توان منکر تضاد احتمالی این دو گروه شد. اما این درگیری را نمی توان مربوط به اسلام اموی و علوی دانست. به نظر می رسد این اختلاف مربوط به موضوع «اسلام گرایی جهادی» و «سلفی گری» است و ربطی به بنی امیه ندارد.