برخی از بسترهای آنلاین فروش طلا با جذب هزاران سرمایه گذار خرد از طریق وعده های جذاب، در معرض خطرات جدی از جمله فروش پوچ، کلاهبرداری عیار، خروج سریع سرمایه و بحران های اجتماعی ناشی از ورشکستگی قرار دارند که بدون نظارت دقیق بانک مرکزی می تواند به دام بزرگی برای از بین رفتن دارایی های مردم تبدیل شود.
به گزارش خبرنگار ما، در سال های اخیر با تشدید نوسانات اقتصادی و جهش تورم، طلا بار دیگر به عنوان یکی از امن ترین پناهگاه های سرمایه گذاری برای حفظ ارزش دارایی ها مطرح شده است. این فلز گرانبها نه تنها به عنوان یک ابزار سرمایه گذاری سنتی شناخته می شود، بلکه با ورود فناوری های مالی جدید یا فین تک ها، دسترسی به آن برای عموم مردم آسان تر از همیشه شده است. بسترهای آنلاین خرید و فروش طلا با وعده سرمایه گذاری حتی با مبالغ کم و بدون نیاز به حضور فیزیکی، جذابیت زیادی را برای مردم به ویژه اقشار کم درآمد ایجاد کرده است. اما در پس این سهولت ظاهری، لایههایی از خطرات و تهدیدات پنهان است که میتواند سرمایههای مردم را در معرض خطر جدی قرار دهد.
کارشناسان اقتصادی و متخصصان بازار طلا نسبت به گسترش بیش از حد این بسترها هشدار می دهند. به عنوان مثال پلتفرم هایی که قبل از صدور بخشنامه جدید بانک مرکزی فعال بوده و با مقررات جدید منطبق نشده اند، اصلا قابل اعتماد نیستند و ممکن است زمینه ساز کلاهبرداری های گسترده شوند.
یکی از ریسک های کلیدی در این زمینه پدیده فروش خالی است. جایی که پلتفرم بیشتر از موجودی فیزیکی خود طلا می فروشد و در صورت جهش قیمت قادر به انجام تعهدات نیست که می تواند منجر به ورشکستگی و از دست دادن سرمایه کاربران شود. علاوه بر این، خطر تقلب در نرخ طلا – یعنی تفاوت بین طلای دیجیتال فروخته شده و آنچه در نهایت تحویل می شود – و چالش های قانونی ناشی از فقدان قراردادهای قطعی و امضای الکترونیکی رسمی، پیگیری دعاوی در دادگاه ها را پیچیده و دشوار می کند.
از سوی دیگر، سرمایههایی که به پلتفرمهایی سرازیر میشوند که تحت نظارت نیستند و ذخایر کافی ندارند، میتوانند در کسری از ثانیه به ارزهای دیجیتال تبدیل شده و کشور را ترک کنند که این یک تهدید جدی برای اقتصاد ملی است.
کارشناسان تاکید می کنند که ریسک سیستماتیک این بازار می تواند کل سرمایه مردم را تهدید کند و شکست یک پلت فرم پیامدهای اجتماعی گسترده ای مانند نارضایتی عمومی و بحران های اجتماعی را به همراه خواهد داشت. در خریدهای خرده فروشی، تحویل فیزیکی طلا اغلب غیرممکن است یا با سهمیه های بالا همراه است و نقدینگی پایین طلای مذاب خریداری شده از این سکوها در مقایسه با سکه ها و مصنوعات طلای فاکتور رسمی، خطر دیگری است که نباید از آن غافل شد.
این در حالی است که بخشنامه جدید بانک مرکزی دارای نقاط قوتی از جمله الزام به ذخیره طلا در بانک معادل فروش، رعایت مقررات مبارزه با پولشویی و نظارت دقیق بر موسسات است که می تواند امنیت را تا حدودی افزایش دهد. اما کارشناسان پیشنهاد می کنند برای جلوگیری از تضییع حقوق مردم، سکوها معادل گردش مالی یک هفته یا ده روز را به عنوان وثیقه نزد بانک مرکزی واریز کنند و از تخصص صنف طلا برای احراز اصالت و صلاحیت استفاده کنند.
منطق حکم می کند که ما اصل سرمایه را برای نیم درصد سود به خطر نیندازیم. خرید از یک فروشنده طلای محلی مورد اعتماد با مجوز از اتحادیه و وزارت ایمنی، یا سرمایه گذاری در صندوق های بورس طلا و حراج سکه بانک مرکزی، گزینه های بسیار مطمئن تر و کم خطرتر هستند. همانطور که بانک مرکزی بارها در مورد ارزهای رمزنگاری شده هشدار داده است، مسئولیت ریسک در این بازار کاملا بر عهده سرمایه گذار است، اما نیاز به ابزارهای جدید و تعمیق بخشی به بازار است تا مردم بتوانند ارزش پول خود را بدون خطرات غیرضروری حفظ کنند.
خطر برای طبقه ضعیف
«محمد کشتی آرای» عضو هیأت مدیره کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف و کارشناس باسابقه بازار طلا با بیان اینکه در سال گذشته با انبوهی از آگهیهای فروش طلا از تریبونهای مختلف مواجه بودیم، گفت: در شرایط تورمی، عدهای به دنبال کاهش قیمت ارز برای جلوگیری از کاهش قیمت طلا هستند. افرادی که پول کمی دارند و جزو گروه آسیب پذیر هستند مقادیر بسیار کمی طلا را از سکوهای طلا خریداری می کنند.
وی افزود: به عبارتی مخاطبان این تریبون ها در واقع افراد قشر ضعیف هستند که در صورت تقلب، این قشر ضعیف آسیب بیشتری می بینند. همین موضوع باعث شد تا نهادهای نظارتی به این موضوع ورود کرده و بر عملکرد آنها نظارت داشته باشند تا از اقدامات غیرقانونی جلوگیری شود.
این کارشناس بازار طلا ادامه داد: بر این اساس بانک مرکزی و سایر نهادهای مرتبط آیین نامه ای تهیه کردند که پس از تصویب در هیئت دولت برای اجرا ابلاغ شد.
کشتی آرای تصریح کرد: بر اساس این آیین نامه مرجع صدور مجوز برای فروش اینترنتی طلا «اتحادیه مشاغل مجازی» است. در واقع نهادهای زیادی هستند که به سکوها مجوز می دهند اما این اتحادیه باید مجوز نهایی را صادر کند.
وی تاکید کرد: برای جلوگیری از سوء استفاده یکی از مهمترین محورهای این قانون الزام سکوها به اعلام موجودی طلای قابل فروش است. یعنی هر مقدار طلایی که سکو بفروشد باید معادل فیزیکی آن را در سپرده خود نزد بانک کارگشای یا بانک مرکزی داشته باشد.
راه حل های جایگزین
کشتی آرای با بیان اینکه صندوق های سرمایه گذاری طلا در بورس حتی با مبالغ اندک به مردم خدمات ارائه می کنند، گفت: پیشنهاد ما این است که مردم به جای بسترهای فروش طلا از صندوق های بورس طلا استفاده کنند. این صندوق ها توسط کارشناسان مدیریت می شوند که خطر سوء مدیریت را کاهش می دهد.
وی ادامه داد: صندوق های سرمایه گذاری طلا به راحتی از طریق کارگزاران بورس خرید و فروش می شود و نیازی به حضور فیزیکی نیست. همچنین هر صندوق طلا یک مدیر بازار دارد که وظیفه او حفظ نقدینگی است.
به گفته عضو هیئت مدیره کمیسیون تخصصی طلا اتاق اصناف، در بسترهای آنلاین فروش طلا، طرف معامله شما خود پلتفرم است. در حالی که در صندوق های طلا، شما مانند بازار سهام با سایر سرمایه گذاران واقعی معامله می کنید و در نتیجه بسیار امن است. تمام صندوقهای طلا موظفند گزارش عملکرد دقیق خود را به صورت ماهانه منتشر کنند. یعنی ارزش دارایی ها و نوع دارایی آنها کاملا مشخص است.
چالش عیار
کشتی آرای نسبت به خرید طلای غیرمجاز هشدار داد و تصریح کرد: با افزایش قیمت طلا، مجرمان یک قدم جلوتر هستند تا از فرصت موجود نهایت استفاده را ببرند. به همین دلیل هم اکنون با عرضه طلای تقلبی، عیار پایین و همچنین سکه های تقلبی مواجه هستیم.
وی تصریح کرد: طبق قانون حداقل عیار مجاز برای فروش طلا در کشور 18 عیار یا 750 و حداکثر آن 24 عیار یا 995 عیار است و به همین دلیل هیات دولت در مصوبه اخیر خود تنها اجازه داد و ستد طلا با عیار 750 و 995 عیار در سکوها را داده و معامله طلا با عیار دیگر را ممنوع کرده است.
این کارشناس حوزه طلا با بیان اینکه مردم فقط از واحدی که دارای مجوز هستند طلا بخرند، گفت: در سال های اخیر بسترهای فروش اینترنتی طلا در بخش فروش طلای ذوب شده شروع به فعالیت کرده اند. در نتیجه مشکلات زیادی را در چرخه تولید و توزیع طلا ایجاد کردند. به طوری که تولید مصنوعات طلا در کشور طی سال گذشته 25 درصد کاهش یافت.
حد معاملات طلای مایع
کشتی آرای تصریح کرد: در اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر مصوبه ای وجود دارد که بر اساس آن واحدهای صنفی حق فروش طلای ذوب شده را به افراد عادی و افراد عادی ندارند و از آنجایی که کار روی طلای ذوب شده یک فعالیت تخصصی مربوط به طلاسازان است، خرید و فروش آن اساساً در بین طلا فروشان و تولیدکنندگان طلا و جواهر مرسوم است. پس بهتر است مردم از خرید طلای آب شده از پلتفرم های فروش آنلاین خودداری کنند.
وی گفت: در گذشته مواردی وجود داشت که مثلاً در داخل چند تکه طلای مذاب فلز آهن وجود داشت و روی آن طلای مذاب کار می کردند. اگرچه با آنها برخورد شده است، اما ما همیشه هشدار می دهیم. با این حال، مردم همچنان هشدارها را نادیده می گیرند و طلای آب شده را از سکوهای غیرقانونی خریداری می کنند.
عضو هیأت مدیره کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف در پایان تاکید کرد: با افزایش قیمت طلا در هفته های گذشته عده ای به دلیل هیجان خرید طلا به معامله طلای آب شده روی آوردند. این دسته از افراد باید توجه داشته باشند که خرید از سکو یا مغازه بدون مجوز باعث می شود بعدا در هنگام فروش با مشکلات جدی از جمله تفاوت عیار طلا و حتی تقلبی بودن طلا مواجه شوند.
کیهان