خودروی اقتصادی با تعرفه‌ های جدید از بازار حذف می‌ شود

امید محمدی; بازار گروه خودرو: بازار خودروهای داخلی بار دیگر در آستانه تصمیمی است که به جای آرامش، سیگنال التهاب می دهد. افزایش ناگهانی تعرفه ها در قالب ردیف بودجه 1405 در شرایطی که نرخ ارز به عنوان متغیر اصلی قیمت گذاری خودرو در مسیر صعودی قرار دارد، نه تنها مفهوم خودروی اقتصادی را زیر سوال برده است، بلکه آینده واردات، تنوع انتخاب ها و حتی سیاست های حمایتی خودروهای هیبریدی و برقی را نیز با ابهام جدی مواجه کرده است. در چنین فضایی سوال اصلی این است که آیا سیاست گذار به دنبال تعادل بازار و کاهش هزینه های زندگی مردم است یا تنها به واردات خودرو به عنوان منبعی برای جبران کسری بودجه نگاه می کند؟ آیا اصولاً قوانین مصوب شورای اسلامی در خصوص واردات خودروهای نو و کارکرده و واردات ایرانیان خارج از کشور قابل اجرا است یا بازار همچنان در فضای مهندسی نگهداری می شود؟ برای بررسی این موضوعات با مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو گفت وگو کرده ایم.

*با افزایش تعرفه های موسوم به ردیف 1405 چه بلایی سر بازار واردات خودرو می آید؟

این افزایش تعرفه عملا یک شوک مستقیم به واردات خودرو است. وقتی صحبت از افزایش 40 تا 70 درصدی قیمت می شود یعنی دیگر نمی توان از خودروی اقتصادی صحبت کرد. نکته مهمتر این است که این افزایش فقط به خودروهای بنزینی محدود نمی شود. خودروهای هیبریدی و برقی نیز مشمول افزایش قیمت شدند. اگر قرار بود سیاستگذار واقعا از این نوع خودروها حمایت کند، مسیر تعرفه باید کاملا متفاوت می شد، نه اینکه در سبد افزایش قیمت یکسان قرار می گرفت.

* برخی هدف از این سیاست را تنظیم بازار می دانند. نظر شما چیست؟

انصافاً آنچه دیده می شود بیشتر شبیه تنظیم درآمد دولت است تا تنظیم بازار خودرو، اگر هدف تعادل بازار و کاهش قیمت بود باید تداوم کاهش تعرفه ها حفظ شود. اما وقتی نرخ پایه قیمت خودرو یعنی ارز به شدت افزایش می یابد و همزمان تعرفه نیز افزایش می یابد، نتیجه فقط فشار بیشتر بر مصرف کننده است. این مسیر اصلا با جریان بازار و قدرت خرید مردم همخوانی ندارد.

واردات خودرو به معنای واقعی کلمه دیگر به صرفه نیست

* آیا باز هم می توان از «واردات اقتصادی خودرو» صحبت کرد؟

به نظر من نه، واردات خودرو به معنای واقعی کلمه دیگر به صرفه نیست. شورای اسلامی قوانینی را تصویب کرده است. از واردات خودرو توسط ایرانیان خارج از کشور تا واردات خودروهای فرسوده؛ اگر واقعاً این قوانین اجرا می شود به این معنی است که شما، من و هر شهروندی می توانیم از خارج خودرو بخریم و وارد کنیم. در آن زمان می توان گفت که بازار به تعادل خواهد رسید. اما واقعیت این است که این اتفاق نمی افتد. دولت به مهندسی بازار ادامه می دهد و محیط گلخانه ای را حفظ کرده است.

صحبت از درآمد 3 میلیارد دلاری بود، اما این رقم نه از محل تخصیص واقعی ارز دولتی تامین شد و نه از محل ارز ذخیره، دولت عملا ارزی از منابع خود تامین نکرد؛ اما این رقم از محل اعتبارات ارزی تامین شد. یا ارز صادراتی دیگران بوده یا ارز تالار دوم، حال سوال این است که با افزایش تعرفه در ردیف 1405 آیا این درآمدها محقق می شود؟

*در بودجه نیز ارقامی برای درآمد از محل واردات خودرو درج شده است. این ارقام چقدر واقعی هستند؟

محقق نشده است و اصلا محقق نخواهد شد، مثلاً صحبت از درآمد 3 میلیارد دلاری شد، اما این رقم نه از محل تخصیص واقعی ارز دولتی تامین شد و نه از ارز ذخیره، دولت عملاً از منابع خود ارز تامین نکرده است. یا ارز صادراتی دیگران بوده یا ارز تالار دوم، حال سوال این است که با افزایش تعرفه در ردیف 1405 آیا این درآمدها محقق می شود؟ پاسخ منفی است، این ساختار پیچیده بوروکراسی و این مقاومت های عجیب و غریب در برابر کاهش هزینه های زندگی مردم نه رضایت عمومی را ایجاد می کند و نه حتی درآمد پایداری را برای دولت فراهم می کند.

فکر نمی کنم واردات خودرو تا پایان سال به 50 هزار دستگاه برسد، اگر در سال آینده همین روند ادامه پیدا کند، وضعیت بهتر نمی شود.

* پیش بینی شما از تعداد خودروهای وارداتی تا پایان امسال چیست؟

فکر نمی کنم واردات خودرو تا پایان سال به 50 هزار دستگاه برسد، اگر در سال آینده همین روند ادامه پیدا کند، وضعیت بهتر نمی شود. با این سیاست ها عملا راه واردات بسته می شود و بازار انحصاری شکل می گیرد. بازاری مشابه وضعیت خودروهایی مانند لندکروز که به جای خودروی مصرفی تبدیل به یک کالای سرمایه ای شد.

* درخواست مشخص شما از وزیر حریم خصوصی و دولت چیست؟ آیا درخواستی از انجمن وجود دارد؟

واقعیت این است که در ابتدای دولت جلساتی تشکیل می شد، در کمیسیون های اقتصادی بحث و تبادل نظر می شد اما بعد از آن هرکس راه خودش را رفت. انگار با دیوار حرف زدیم. نظر مشورتی می گیرند اما در تصمیم نهایی تاثیری ندارد. آنچه مشخص است این است که تمرکز فقط بر درآمدزایی برای دولت است نه کاهش هزینه برای مردم و ایجاد تنوع و آزادی انتخاب در بازار خودرو.

* برخی فعالان بازار از وجود دید از بالا به پایین و حتی رانت در فرآیند صدور مجوز صحبت می کنند. آیا شما این را تایید می کنید؟

اگر چنین رفتارهایی دیده شود، ریشه در این ساختار بسته است. وقتی آزادی واردات وجود ندارد و همه چیز منوط به امضا و مجوز است، طبیعی است که چنین تخلفاتی رخ دهد. اگر هر شخصی بتواند با پرداخت عوارض و عوارض گمرکی خودروی خود را وارد کند نیازی به مراجعه نیست و اجاره منطقی است. در این شرایط، حتی همان کسی که فکر می‌کند سود می‌برد، در نهایت بازنده است. زیرا کل اقتصاد و بازار متضرر خواهند شد.

* به عنوان آخرین سوال، عملکرد دولت را برای واردات خودرو چگونه ارزیابی می کنید؟

دولت نه می خواهد قیمت ها پایین بیاید و نه انتخاب آزاد برای مردم، زیرا می داند که این دو عامل به طور طبیعی بازار را متعادل می کند. اما مسیر فعلی دقیقاً خلاف این هدف است. همه چیز با نور بالا به سمت افزایش قیمت پیش می رود، بدون اینکه توضیح واضحی به مردم داده شود.