امید محمدی; بازار گروه خودرو: قیمت بنزین از امروز به 5 هزار تومان رسیده است. تصمیمی که بار دیگر بحث سبد سوخت و سوخت های جایگزین به ویژه CNG را به سرلوحه توجه سیاستگذاران و افکار عمومی قرار داده است. در شرایطی که مصرف بنزین کشور به طور متوسط به 130 میلیون لیتر در روز رسیده و واردات بنزین فشار زیادی بر منابع ارزی وارد کرده است، صنعت CNG با ظرفیت خالی قابل توجهی مواجه است. ظرفیتی که به گفته کارشناسان می تواند بخش مهمی از عدم تعادل سوخت را بدون نیاز به سرمایه گذاری جدید جبران کند. در سال های اخیر با وجود حمایت های وزارت نفت از تولید خودروهای گازسوز، خودروسازان علاقه زیادی به تولید این خودروها نشان داده اند. شایان ذکر است شکاف قیمتی خودروهای گازسوز از کارخانه تا بازار به دلیل افزایش قیمت بنزین در پایان هفته گذشته به بیش از 250 میلیون تومان رسید. از این رو برای بررسی وضعیت خودروهای گازسوز در کشور با «محسن رهروان» از فعالان صنعت CNG و خودروهای گازسوز به گفت وگو نشستیم.
* وضعیت فعلی خودروهای گازسوز را چگونه ارزیابی می کنید و آینده این حوزه به کجا می رود؟
با توجه به آلودگی هوا و شرایط موجود در زمینه مصرف بنزین، موضوع خودروهای گازسوز مجددا مطرح شده است. دولت چهاردهم نیز در ماه های اخیر 2 مصوبه مهم را تصویب کرده است. یکی مصوبه هیات وزیران است که در قالب طرح جامع تامین انرژی کشور تصویب و ابلاغ شد و چند بند دارد که یکی از آن ها مربوط به گازدار شدن بیش از یک میلیون خودرو است. این مصوبه از سال 1397 وجود دارد، مصوبه دوم مربوط به آبان ماه سال جاری و بحث شناور شدن قیمت بنزین برای فصول مختلف و در واقع افزایش قیمت بنزین است که در بند 5 آن مجددا تاکید شده است که دولت باید هر چه سریعتر برای سوخت همان یک میلیون خودرو اقدام کند. اما واقعیت این است که این مصوبات هنوز به یک برنامه عملیاتی جامع تبدیل نشده و وارد فاز اجرایی منسجم نشده است. وزارت حریم خصوصی اقداماتی را آغاز کرده است، اما هنوز استراتژی مشخص و یکپارچه وجود ندارد.
مصرف بنزین در سال های 1397 و 1398 که حدود 80 تا 90 میلیون لیتر در روز بود، امروز به طور میانگین به 130 میلیون لیتر در روز رسیده است اما مصرف CNG از حدود 20 به 22 میلیون مترمکعب در روز به حدود 16 میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
* فعالان صنعت سی. اینگ برای بنزین زدن خودروها چه اقداماتی انجام دادند؟
فعالان اقتصادی در حوزه CNG به تنهایی وارد عمل شدند. تبدیل کارگاهی خودروها دوباره فعال شد، برخی از پیمانکاران قراردادهای جدیدی منعقد کردند و سازندگان و تجار به دنبال واردات قطعات و کیت های جدید هستند تا حداقل خودروها با فناوری جدید تبدیل شوند. اما بزرگترین مانع عدم رشد مصرف CNG در سال های گذشته و کاهش تمایل مردم است. مصرف بنزین در سال های 1397 و 1398 که حدود 80 تا 90 میلیون لیتر در روز بود، امروز به طور میانگین به 130 میلیون لیتر در روز رسیده است اما مصرف CNG از حدود 20 به 22 میلیون مترمکعب در روز به حدود 16 میلیون مترمکعب کاهش یافته است. این نشان میدهد که سیاستهای قیمتگذاری و ضعف در فناوری، مشتریان را از انتخاب و خرید خودروهای گازسوز دور نگه داشته است.
* نقش فناوری و کیفیت تجهیزات چقدر می تواند در توسعه خودروهای گازسوز موثر باشد؟
تنها مخازن CNG نسل یک در کشور تولید می شود. مخازن تمام فلزی با تکنولوژی قدیمی ریسندگی که حداقل 3 دهه از عمر آن می گذرد. این مخازن قابل دستکاری و جوشکاری هستند و همین موضوع باعث بروز تصادفات شده است، هرچند تعداد تصادفات محدود است اما تاثیر روانی بسیار منفی بر بازار خودرو دارد. در حالی که در دنیا از مخازن کامپوزیت نسل چهارم استفاده می شود که دو مزیت اساسی دارند: اول کاهش وزن 70 درصد و دوم ایمنی بسیار بالاتر. یک مخزن 100 لیتری نسل اول بیش از 100 کیلوگرم وزن دارد اما همین مخزن در نسل چهارم حدود 30 کیلوگرم وزن دارد. این موضوع به تعادل خودرو کمک می کند و باعث افزایش ناوبری می شود. مشکل اینجاست که تولیدکننده واقعی نسل چهارم در کشور نداریم و ظرفیتی برای پاسخگویی به نیاز فعلی وجود ندارد.
قرار بود سهم CNG از سبد سوخت کشور به 25 درصد برسد اما این اتفاق نیفتاد. نتیجه وضعیت فعلی آلودگی هوا، مصرف بالای بنزین، عدم تعادل سوخت و فشار سنگین ارز است
* گفته می شود خودروسازان برای تولید خودروهای گازسوز 700 دلار یارانه از وزارت نفت دریافت می کنند. چرا با وجود دریافت این یارانه، فناوری تولید این خودروها در کشور وجود دارد؟
متاسفانه خودروسازان حتی در مقطعی یارانه ارزی برای تولید خودروهای گازسوز دریافت کردند اما به تعهدات خود عمل نکردند. قرار بود سهم CNG از سبد سوخت کشور به 25 درصد برسد اما این اتفاق نیفتاد. نتیجه وضعیت فعلی آلودگی هوا، مصرف بالای بنزین، عدم تعادل سوخت و فشار سنگین ارز است. امروز زیرساخت ها آماده است. حدود 45 میلیون مترمکعب در روز ظرفیت داریم، بدون اینکه نیاز به یک دلار سرمایه گذاری جدید داشته باشیم، اما فقط از یک سوم آن استفاده می شود. این بدان معناست که می توان روزانه معادل 30 میلیون لیتر بنزین را جایگزین کرد.
مشکل اصلی این است که خودروسازان نیازی به تغییر پلت فرم احساس نمی کنند. در دنیا مخازن CNG در کف خودرو طراحی می شود تا فضای صندوق خانه اشغال نشود اما در 20 سال گذشته هیچ یک از خودروسازان داخلی طراحی برای ارتقا و بهبود خودروهای گازسوز انجام نداده اند. دلیل اصلی این امر عدم رقابت است
* کارشناسان صنعت خودرو یکی از دلایل عدم پیشرفت خودروهای گازسوز را عدم ارتقای پلت فرم خودروهای داخلی می دانند. نظر شما در این مورد چیست؟
مشکل اصلی این است که خودروسازان نیازی به تغییر پلت فرم احساس نمی کنند. در دنیا مخازن CNG در کف خودرو طراحی می شود تا فضای صندوق خانه اشغال نشود اما در 20 سال گذشته هیچ یک از خودروسازان داخلی طراحی برای ارتقا و بهبود خودروهای گازسوز انجام نداده اند. دلیل اصلی این امر عدم رقابت است. اگر دولت واردات خودروهای دوگانه سوز اقتصادی و میان رده را در دستور کار قرار دهد، رقابت ایجاد می شود و خودروساز داخلی مجبور به به روز رسانی فناوری می شود; این موضوع اکنون در وزارت حریم خصوصی در حال پیگیری است.