توسعه خودروهای برقی بدون اصلاح اقتصاد انرژی ممکن نیست

امید محمدی; بازار گروه خودرو: موضوع «سبد سوخت» و گسترش خودروهای برقی این روزها بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. زیرا آینده حمل و نقل پاک به تنوع و مدیریت هوشمند منابع انرژی بستگی دارد. با این حال، در حالی که بسیاری از کشورها با برنامه ریزی دقیق به سمت کاهش وابستگی به بنزین و توسعه خودروهای الکتریکی حرکت کردند، مصرف بنزین در کشور همچنان رو به رشد است و زیرساخت های شارژ هنوز در ابتدای راه است. افزایش قیمت سوخت نه تنها تغییری در الگوی مصرف ایجاد نمی کند، بلکه همزمان با افزایش تردد خودروها، شدت آلودگی هوای شهرهای بزرگ را دوچندان کرده است. در این میان بی توجهی خودروسازان به تولید محصولات برقی و نبود سیاست مشخص در حوزه سبد سوخت زنگ خطر را برای آینده صنعت حمل و نقل کشور به صدا درآورده است. تاکنون سند بالادستی توسعه خودروهای برقی و تنوع «سبد سوخت» تدوین نشده است، این موضوع می تواند شکاف فناوری خودروسازی و حمل و نقل داخلی را با دنیا افزایش دهد، به همین دلیل با «عادل داماشی» مدیرعامل شرکت خدمات شارژ مپنا (شارینت) به گفت وگو نشستیم.

* چندی پیش شبکه شارژ خودروهای برقی دچار اختلال شد، علت این موضوع چه بود؟

در زمان اخلال در ماموریت چینی بودم و از آنجا پیگیر موضوع بودم. ما در شارینت همزمان از چند فضای ابری استفاده می کنیم و متاسفانه یکی از این فضاها مورد حمله سایبری قرار گرفت. این اتفاقات برای حوزه نرم افزاری در ایران غیرعادی نیست. ارائه دهندگان خدمات ابر داخلی معمولاً به تعهدات خود در زمینه سطح دسترسی پایدار عمل نمی کنند و پاسخگویی روشنی ندارند. در این حادثه به محض بروز مشکل، با استفاده از پشتیبان گیری سیستم، سرویس را در کمتر از دو ساعت بازیابی کردیم. لازم به ذکر است که به دنبال ایجاد زیرساخت ابر داخلی هستیم تا در آینده به چنین ریسک هایی وابسته نباشیم.

* وقتی جایگاه های شارژ مختل شد، آیا مالکان خودرو می توانستند شارژ کنند؟

بله، علت اصلی حمله سایبری به زیرساخت سرور بود. برای جلوگیری از گسترش حمله، سرویس دهنده به طور موقت دسترسی را قطع کرد و این باعث شد که برخی از ایستگاه ها در دسترس نباشند. البته ما ویژگی OTP را در شارژرها فعال کردیم که به مشتریان عادی اجازه می‌دهد در ایستگاه‌هایی که قبلا استفاده می‌کردند به‌طور آفلاین شارژ کنند. در نتیجه اکثر کاربران مشکلی نداشتند اما برخی افراد مزاحم شدند و با مرکز پاسخگویی تماس گرفتند. پس از رفع مشکل، اطلاعیه رسمی صادر و از کاربران عذرخواهی کردیم. هدف ما این است که در صورت وقوع حادثه مشابه در آینده، زمان خاموشی را به چند دقیقه کاهش دهیم.

* وضعیت جایگاه های شارژ خودروهای برقی در حال حاضر چگونه است؟

در همان روز کمتر از 2 ساعت پس از قطعی شبکه کاملاً پایدار شد و امروز مشکلی در عملیات شارژ وجود ندارد. تمامی ایستگاه ها فعال هستند و روند خدمات رسانی طبق روال گذشته ادامه دارد.

افزایش قیمت بنزین قطعا یک عامل جدی است. در سفرم به چین، مدیران چند شرکت خودروسازی به من گفتند تا زمانی که بنزین در ایران ارزان‌تر از آب است، توسعه خودروهای برقی در کشور شما توجیه اقتصادی ندارد.

* موضوع قیمت بنزین و تاثیر آن بر بازار خودروهای برقی همیشه محل بحث بوده است. از نظر شما افزایش نرخ بنزین چقدر می تواند به رشد خودروهای برقی و هیبریدی کمک کند؟

افزایش قیمت بنزین قطعا یک عامل جدی است. در سفرم به چین، مدیران چند شرکت خودروسازی به من گفتند تا زمانی که بنزین در ایران ارزانتر از آب باشد، توسعه خودروهای برقی در کشور شما توجیه اقتصادی ندارد. این نکته کاملا درست است. در کشور ما در اقتصاد انرژی مشکل ساختاری داریم. تا زمانی که چرخ دنده های اقتصادی در حوزه انرژی و حمل و نقل حرکت نکند، هیچ سیاستی در حوزه فناوری های پاک به نتیجه نمی رسد. افزایش قیمت سوخت می تواند محرک باشد اما باید با سیاست گذاری دقیق همراه باشد تا فشار مستقیمی به مردم وارد نشود. معتقدم دولت باید به تدریج و حساب شده خرید خودروهای بنزینی را دشوارتر کند، اما در عین حال دو اقدام موازی نیز انجام دهد: اول توسعه حمل و نقل عمومی مبتنی بر انرژی پاک (مترو و اتوبوس برقی) و دوم تسهیل واردات خودروهای برقی و هیبریدی با تعرفه مناسب و بدون محدودیت ارزی.

* اخیراً مصوبه جدیدی در خصوص الزام نصب جایگاه شارژ در پمپ بنزین صادر شده است. اجرای این طرح را چقدر موثر می دانید؟

در ظاهر، قطعنامه بسیار مثبت است، اما در عمل، بعید می دانم که اجرایی شود. بر اساس مصوبه شورای اقتصاد، پمپ بنزین های جدید نباید بدون جایگاه شارژ ایجاد شود و جایگاه های قدیمی حداقل یک نازل شارژ داشته باشند. در صورت اجرایی شدن این الزام تحول بزرگی در صنعت حمل و نقل کشور رخ خواهد داد. اما متأسفانه تجربه ثابت کرده است که معمولاً این بند با نظرات دور می‌شود. دلیل اصلی اقتصاد انرژی است. اولین سوال سرمایه گذار این است که چقدر برق می خرم و می فروشم؟ بازگشت سرمایه چقدر طول می کشد؟ تا زمانی که تعرفه خرید و فروش برق شفاف نشود پاسخ روشنی وجود ندارد. در دنیا نیز شرکت هایی مانند شل دقیقاً در همین مسیر حرکت کردند. آنها ایستگاه های چند منظوره می سازند یا پمپ های بنزین را به ایستگاه های شارژ تبدیل می کنند. در کشورهایی مانند ازبکستان بازگشت سرمایه در کمتر از دو سال امکان پذیر است، اما در ایران هزینه ساخت و انشعاب گاهی پنج برابر قیمت خود شارژر است. این مانع اصلی سرمایه گذاری است.

* تامین مالی این پروژه ها چگونه باید انجام شود تا سرمایه گذاران انگیزه ورود پیدا کنند؟

اگر دولت فقط روی کاغذ بنویسد که از خودروهای برقی حمایت می کند، کار نمی کند. منابع خاصی باید برای توسعه زیرساخت های شارژ اختصاص داده شود. به عنوان مثال می توان یک درصد مالیات خودروهای بنزینی را افزایش داد و در صندوق ویژه ای برای توسعه زیرساخت های شارژ هزینه کرد. این در حالی است که دولت منابع محدودی دارد، اما این منابع نباید در راه های غیر مرتبط هزینه شود. در صورت ایجاد چنین صندوقی می تواند نقش مهمی در توسعه ایستگاه های شارژ کنار جاده ای داشته باشد.

تاکنون واردات خودروهای برقی عمدتاً در محدوده برندهای گران قیمتی مانند آئودی و فولکس واگن بوده است. حتی خودروهای اقتصادی تری مانند بی وای دی به صورت محدود وارد می شدند

* برخی از منتقدان می گویند خودروهای برقی موجود در کشور گران و لوکس هستند و با قدرت خرید عموم مردم همخوانی ندارند. راه حل شما چیست؟

این انتقاد کاملا درست است، واردات خودروهای برقی عمدتاً در محدوده برندهای گران قیمتی مانند آئودی و فولکس واگن بوده است. حتی خودروهای اقتصادی تری مانند بی وای دی به صورت محدود وارد می شدند. در حالی که بازار ایران به خودروهای اقتصادی در رده قیمتی محصولات داخلی مانند پژو 206 یا دانا نیاز دارد. سازمان استاندارد باید برخی الزامات خودروهای شهری را بررسی کند و دولت برای خرید خودروهای برقی به ویژه تاکسی ها و ناوگان عمومی یارانه یا یارانه مشخصی در نظر بگیرد. در همه کشورهای موفق ابتدا حمایت جدی دولت وجود داشت و بعد به تدریج کاهش یافت. ما هنوز به این تعادل نرسیده ایم.

* به عنوان آخرین سوال، آینده حمل و نقل برقی در ایران را چگونه می بینید؟

اگر سیاست ها اصلاح نشوند، روند فعلی به جایی نمی رسد. باید در کنار کنترل قیمت سوخت، توسعه زیرساخت های شارژ و حمایت از تولید داخلی خودروهای برقی را در دستور کار قرار دهیم. همچنین نباید فراموش کرد که آموزش، فرهنگ سازی و اطمینان از خدمات پس از فروش در این مسیر حیاتی است. من معتقدم اگر الزام نصب شارژر در پمپ بنزین واقعاً اجرا شود، تا پنج سال آینده شاهد جهش بزرگی در حوزه خودروهای برقی خواهیم بود. در غیر این صورت همه چیز در حد شعار باقی می ماند.