علی میرزایی; بازار: رشد سریع وسایل نقلیه برقی در چین باعث ایجاد زلزله ای از تغییرات در بازارهای بین المللی شده است. در حالی که انکار قدرت منحصر به فرد چین در تولید خودروهای الکتریکی بیهوده است، کشورها و شرکت های بزرگ خودروسازی استراتژی های مختلفی را برای حفاظت از سهم باقی مانده خود در بازارهای جهانی اتخاذ کرده اند. اما چین برای دور زدن تلاش‌های این کشورها و شرکت‌ها و تداوم تسلط بر بازار جهانی خودروهای الکتریکی، ضدحملات استراتژیک بسیاری را اتخاذ کرده است. ابتکار غربی ها در رویارویی با چین همگرا نیست و زوایای مختلفی دارد که عمدتاً از فرهنگ سیاسی و سابقه آنها در صنعت خودرو نشات می گیرد. در ادامه به بررسی برخی از این موارد می پردازیم.
آمریکا برای مقابله با چین موضع حمایتی اتخاذ کرده و تعرفه واردات خودروهای برقی چینی را از 25 درصد به 100 درصد افزایش داده است.
راهکارهایی برای مقابله با گسترش سریع خودروهای چینی
آمریکا موضع حمایت گرایانه برای مقابله با چین اتخاذ کرده و تعرفه واردات خودروهای برقی چینی را از 25 درصد به 100 درصد افزایش داده است. هدف از این بازدارندگی محافظت از خودروسازان آمریکایی در برابر رقابت با محصولات ارزان قیمت چینی و حفظ مشاغل در ایالات متحده است. به همین ترتیب، اتحادیه اروپا قصد دارد به بهانه تحقیقات ضد یارانه ای، ورود خودروهای الکتریکی چینی به این قاره را کند کند. در میان کشورهای اروپایی، فرانسه اقداماتی را برای محدود کردن فروش خودروهای برقی چینی با تغییر مشوق‌های مصرف‌کننده برای ترجیح مدل‌های اروپایی اجرا کرده است. اما جالب است که آلمانی ها رویکرد متفاوتی در پیش گرفتند، آلمان بنیانگذار غول های خودروسازی مانند فولکس واگن، بی ام و و مرسدس بنز است، این سازندگان منکر این نیستند که در زمینه تولید محصولات الکتریکی از خودروسازان چینی عقب مانده اند. بنابراین تدوین تعرفه های بالا برای واردات خودروهای چینی را سیاستی اشتباه می دانند. آلمانی ها راه حل و وضعیت موجود را پذیرفتند و تلاش مضاعفی برای جبران عقب ماندگی خود (از چین در برق رسانی) و حتی گسترش همکاری با صنعت چین انجام دادند. آلمانی ها سعی دارند با تمرکز خودروسازان خود بر تحقیق و توسعه و تلاش های جدید تولید، جنگ صنعتی (رقابت) را مستقیماً با چین (بزرگترین بازار خودروهای الکتریکی جهان) در خاک چین آغاز کنند. خودروسازان آلمانی مانند فولکس واگن، مرسدس بنز و بی ام و در حال ایجاد شراکت با سازندگان خودروهای الکتریکی چینی برای توسعه فناوری های مناسب برای بازار این کشور هستند. تسلا همچنین علاقه ای به تأثیر «تنبیه چین با تعرفه های سنگین» سیاستمداران آمریکایی ندارد، این خودروساز برای حفظ مزیت رقابتی خود روی برتری «تکنولوژی متمایزکننده» سرمایه گذاری کرده است. تسلا برای متمایز ساختن محصولات خود از رقبای چینی، فناوری خودران را دو برابر کرده و این مشکل چالش بزرگی را برای شرکت خودروسازی تسلا ایجاد کرده است. در قاره اروپا نیز انگلیسی ها تا حدودی برتری چین در فناوری خودروهای الکتریکی را پذیرفته اند، اما در حال تدارک تعرفه های بیشتری برای مقابله با هجوم محصولات چینی هستند.
خودروسازان چینی به طور فعال استراتژی های بومی سازی (در قلمرو حریف) را از موضع برتری و صبر برای دور زدن تعرفه ها و موانع تجاری دنبال می کنند.
تقابل چین با ترفندهای غرب
خودروسازان چینی به طور فعال استراتژی های بومی سازی (در قلمرو حریف) را از موضع برتری و صبر برای دور زدن تعرفه ها و موانع تجاری دنبال می کنند. شرکت هایی مانند BYD در حال ساخت کارخانه های خودروهای برقی در بازارهای استراتژیک مانند مکزیک هستند. BYD قصد دارد از حیاط خلوت آمریکا برای ورود به بازار این کشور استفاده کند. در اروپا، شرکت‌های چینی که وضعیت مالی را تحت فشار درک کردند. آنها سرمایه گذاری مشترک با اروپایی ها و تاسیسات تولید باتری برای بومی سازی زنجیره های تامین و دور زدن تعرفه های ضد یارانه ای در خاک اروپا انجام دادند. البته استراتژی چین فقط اجتناب از تعرفه ها نیست، بلکه تولیدکنندگان خودروهای برقی چینی هر روز سرمایه گذاری زیادی در تحقیق و توسعه می کنند. تمرکز چینی ها بر نرم افزار، سخت افزار، هوش مصنوعی و خودروهای خودران است. علاوه بر این، چینی ها به طور خاص زنجیره تامین خودروهای الکتریکی را کنترل می کنند و از تسلط چین در تامین مواد اولیه برای کاهش هزینه ها و کسب مزیت رقابتی استفاده می کنند. حتی برای کشورهای نوظهور، شرکت‌های چینی برای تولید محصول رقابتی «سیاست همکاری برای ارتقای کارایی تولید» را اتخاذ می‌کنند. چینی ها با تولیدکنندگان محدودی در بازارهای هدف آسیایی مانند تایلند، هند و ویتنام همکاری کرده اند و قصد دارند ابتکار عمل را برای تغییر صنعت خودرو در این کشورها در راستای منافع چین به دست بگیرند. لازم به ذکر است که در حالی که شرکت های چینی در حال راه اندازی برخی از تاسیسات تولیدی در این کشورها هستند، شواهد محدودی مبنی بر انتقال فناوری قابل توجهی وجود دارد که می تواند قابلیت های داخلی را در کشورهای میزبان ایجاد کند.
با درک تأثیر بالقوه تنش های ژئوپلیتیکی، سازندگان خودروهای برقی چینی به دنبال القای حس وفاداری در بین مشتریان خود هستند، چیزی که در بین نسل جوان چین تقویت شده است. چینی ها تلاش های بیشتری در بازاریابی و برندسازی تهاجمی انجام دادند، سیاست چین ایجاد جامعه ای از برندهای متنوع برای جلوگیری از اصطکاک ژئوپلیتیکی است. این سیاست می تواند رقبای جدی مانند تسلا را از بازار خارج کند و از رشد رقبای جدید جلوگیری کند.
پنل‌های خورشیدی، باتری‌ها و خودروهای برقی چینی اغلب 20 تا 40 درصد ارزان‌تر از رقبا هستند.
مقابله یا همکاری کنید
در حالی که نبرد برای برتری خودروهای الکتریکی در سطح بین المللی همچنان ادامه دارد، برخی کارشناسان نسبت به اقدامات بیش از حد محافظه کارانه و منفی در قبال چین هشدار می دهند. انتخاب خودروهای برقی مقرون به صرفه نرخ پذیرش این محصولات را برای مشتریان کاهش می دهد و اهداف بهبود محیط زیست را تضعیف می کند. چین برنامه صادرات گسترده ای از فناوری های تجدیدپذیر بسیار کم هزینه را در بازارهای در حال توسعه دنبال می کند. پنل های خورشیدی، باتری ها و خودروهای برقی چینی اغلب 20 تا 40 درصد ارزان تر از رقبا هستند. چین با پر کردن بازارهای جهانی با محصولات بسیار ارزان، رقابت شرکت های محلی در کشورهای در حال توسعه را بسیار دشوار می کند. بنابراین نوآوری بومی و توسعه صنعتی کشورهای در حال توسعه توجیه اقتصادی ندارد. چرا تاجران بین المللی باید در تحقیق و توسعه محلی سرمایه گذاری کنند، وقتی واردات از چین را کسری از هزینه تولید می بینند؟
چین هوشمندانه بر زنجیره تامین وسایل نقلیه الکتریکی، از استخراج تا فرآوری مواد معدنی و تولید باتری، تسلط دارد. چین امسال به بیش از 140 کشور در سراسر جهان خودرو صادر خواهد کرد و از ژاپن پیشی خواهد گرفت. غرب می دانست که چین روزی به بازیگر اصلی صنعت خودرو تبدیل خواهد شد، اما غرب انتظار نداشت چینی ها به این سرعت عمل کنند. بدون شک آنچه پیشرفت چین از غرب در صنعت خودرو به همراه خواهد داشت، از دست دادن ده ها هزار شغل و درآمد مالیاتی برای غربی ها خواهد بود.
در اینجا این سوال مطرح می شود که آیا ایده تمام خودروهای برقی دنیا و ایران ساخت چین خواهند بود، اغراق آمیز است؟ اگر فکر می کنید اغراق است، به زنجیره تامین فعلی و پیشرو کشورهای مختلف و ایران توجه کنید. اثر انگشت های صنعتی چین در همه جا به وفور قابل مشاهده است، اگرچه از نظر فنی، پیشرفت صنعتی چین تحسین برانگیز و خبر خوبی برای اهداف زیست محیطی حمل و نقل است. همکاری با چین در راستای پیشرفت صنعتی در زمینه خودروهای الکتریکی در سطح بین المللی اجتناب ناپذیر است. چین “کارخانه جهانی با کنترل کل زنجیره تامین و فناوری” در صنعت خودروهای الکتریکی است. خودروهای برقی برای محیط زیست بسیار مفید خواهند بود، اما مقیاس تولید این محصولات در چین و حمایت دولت آنها چالشی را برای سایر خودروسازان ایجاد خواهد کرد. به نظر می رسد که سیاست گذاران و صنعت گران غربی در تدوین استراتژی های خود، برنامه تولید مقرون به صرفه خودروهای برقی را در جهت پیشبرد اهداف زیست محیطی با اولویت منافع ملی در پیش گرفتند.
طی سال های گذشته خودروهای تولید شده در کشور ساخت چین بوده و اکنون امکان رقابت با آنها وجود ندارد
سیاست غیرسیاسی صنعت خودرو ایران
در حالی که به نظر می رسد هدف ایران توسعه صنعت خودروهای الکتریکی باشد، صنایع ایران به طور فزاینده ای به واردات و سرمایه گذاری چینی برای پاسخگویی به تقاضای صنعت کوتاه مدت متکی هستند. چین بیش از یک صادرکننده خودروهای برقی برای ایران است، چین به عنوان یک سرمایه گذار و توسعه دهنده در پروژه های کلیدی مقیاس بزرگ در سراسر خاورمیانه از جمله خلیج فارس و ایران در حال ظهور است. این موضوع بر پیچیدگی روابط خودروسازی ایران و چین می افزاید. به نظر می رسد برای کشیدن دیوار تعرفه ای بالا برای ورود خودروهای برقی چینی به ایران دیر شده است و صنعتگران ایرانی رغبتی برای رقابت جهانی و تلاش برای تحول ندارند. متأسفانه در این بین مبتکران ایده خود را در برابر خودروهای برقی وارداتی توجیه اقتصادی نمی‌یابند، در سال‌های گذشته خودروهای تولیدی در کشور ساخت چین بوده و اکنون امکان رقابت با آنها وجود ندارد.