بررسی علل شکست صدا و سیما در چهار جبهه خبر، تحلیل، سرگرمی و کارآمدی

به نظر می رسد پس لرزه های نظرسنجی ایسپا درباره میزان مخاطبان سازمان صدا و سیما همچنان ادامه دارد و مدیران رسانه ملی را وادار به دفاع از خود کرده است. همین موضوع باعث شد معاون سازمان صدا و سیما هم به تلویزیون بیاید و توضیح دهد که چرا این سازمان با تلویزیون های خارجی مانند ایران اینترنشنال و بی بی سی فارسی تفاوت دارد.

شاید کمتر کسی فکر می کرد روزی برسد که یکی از مدیران ارشد سازمان صدا و سیما باید توضیح دهد که چرا این رسانه در مواجهه با شبکه های فارسی زبان خارجی مخاطب خود را از دست داده است.

سال ها پیش اگر از مدیران رسانه ملی درباره تاثیر این شبکه ها بر افکار عمومی می پرسیدیم، با لبخند از این سوال عبور می کردند. اما در سال 1403 آش به قدری محبوب شد که مدیران سازمانشان خود را با آن شبکه ها مقایسه کردند و تلویحاً شکست آنها را در عرصه خبر پذیرفتند. به همین دلیل و با توجه به اظهارات اخیر معاون سیاسی سازمان صدا و سیما نگاهی به دلایل افت شدید مخاطبان سازمان صدا و سیما انداخته ایم.

یک شکست در جبهه اخبار

آمار علمی خشک و بی رحمانه است و برای مخاطبی که به آمار نگاه می کند، اعداد گویای همه چیز هستند. آمار آخرین نظرسنجی ایسپا (کانون افکار عمومی دانشجویان ایران) حاکی از آن است که تنها 12.5 درصد از مردم اخبار را از سازمان صدا و سیما دریافت می کنند. در حالی که در سال 2016 این رقم 51 درصد بود.

کاهش 40 درصدی مخاطبان رادیو نشان می دهد که سیاست های خبری این سازمان از نظر آماری شکست خورده است. اما مدیران ارشد به جای پذیرش شکست، خود را موظف می دانند ماهیت شبکه های فارسی زبان خارجی را افشا کنند. بی توجهی به اینکه اهداف و دلایل شکل گیری آن شبکه ها مشخص است. بهتر است مدیران سازمان صدا و سیما به جای تبیین بدیهیات توضیح دهند که چرا با وجود دریافت بودجه هنگفت، اختیارات خبر از داخل به خارج از مرزها منتقل شده و به جای دریافت اخبار از رسانه های رسمی، مردم. سعی کنید اخبار و اطلاعات را از منابع غیر رسمی دریافت کنید. برای دریافت

حال ممکن است برای مخاطب این سوال پیش بیاید که چرا سازمان صدا و سیما در حوزه تولید خبر و اطلاع رسانی دچار افت شده است؟ علت سقوط این سازمان دلیل روشنی دارد و آن هم این است که این سازمان همواره در زمینه تهیه خبر چند قدمی از شبکه های فارسی زبان خارج از کشور عقب است.

خوانندگان عزیز این مقاله باید به خاطر داشته باشند که در روزهای ابتدایی ورود ویروس کرونا به ایران که دوران طلایی قرنطینه و جلوگیری از شیوع این بیماری محسوب می شد، سازمان صدا و سیما مشغول تکذیب ورود این ویروس بود. وارد کشور شده و با گرفتن مصاحبه های طنز از مردم سعی در انکار وجود چنین بیماری دارند. برای انکار اساس یا همین حالا و در اوج جنگ بین اسرائیل و محور مقاومت، این خبرنگار زن بی بی سی در میانه ماجراست و از وقایع فلسطین و لبنان گزارش می دهد. در حالی که سازمان صدا و سیما یا محدود به تولید برنامه های تحلیلی است و یا همیشه در مقایسه با رسانه های فارسی زبان خارجی چند قدم از اخبار جنگ عقب است.

این نمونه ها نشان می دهد که سازمان صدا و سیما نیاز به بازنگری جدی در حوزه تهیه و تولید خبر دارد تا شاید بتواند بار دیگر در عرصه خبررسانی اقتدار خود را کسب کند. البته شرط این تغییرات، پذیرش نیاز به تغییر از سوی مدیران ارشد سازمان است که چنین اراده ای ندارند.

دو شکست در جبهه تحلیل

پس از خروج عزت الله ضرغامی از سازمان و خالی شدن مدیران معتدل و حضور چهره های نزدیک به جبهه پایداری در این سازمان، نگاه ایدئولوژیک صداوسیما بسیار پررنگ شد. نگاهی که راه را تنها در حذف چهره های محبوب می دید. این نگاه بسته و محدود به گونه ای دیگر در عرصه خبررسانی خود را نشان داده است. اخبار را باید با تحلیل خاصی تفسیر کرد که مورد پسند نیروهای رادیکال داخلی باشد و به دست مخاطبان برسد. این نگاه بسته و محدود بیشترین لطمه را به سازمان صدا و سیما وارد کرده و باعث شده است که مخاطبان این سازمان در حد عده کمی از افراد جامعه باقی بمانند و نتوانند نماینده واقعی همه مردم ایران باشند.

سه شکست در جبهه سرگرمی

سازمان صدا و سیما در حوزه سرگرمی هم شکست خورده است. بر اساس نظرسنجی ایسپا، تنها 11.5 درصد از مردم فیلم ها و سریال ها را دنبال می کنند، در حالی که این رقم برای پلتفرم های نمایش فیلم های داخلی 18.7 درصد است.

نکته جالب اینجاست که اکثر برنامه های این پلتفرم ها توسط هنرمندان اخراج شده از سازمان صدا و سیما تولید می شود. اکثر این هنرمندان مانند مرضیه برومند، عادل فردوسی پور، مهران مدیری، احسان علیخانی، کمال تبریزی و… در سال های گذشته با این سازمان همکاری داشته اند.

یکی از پرمخاطب ترین شبکه های سازمان صدا و سیما همچنان شبکه آی فیلم است که سریال های قدیمی را پخش می کند. این نشان می دهد که مردم همچنان آثار هنرمندان طرد شده سازمان را دوست دارند و به آن نگاه می کنند و اگر مدیران این سازمان نگاه بسته نداشتند می توانستند درصد زیادی از مخاطبان خود را حفظ کنند.

چهار شکست در جبهه بهره وری

یکی دیگر از دلایلی که سازمان صدا و سیما را به سازمانی ناکارآمد تبدیل کرده، چاق بودن و عدم چابکی این سازمان است. طبق آمار رسمی سازمان صدا و سیما نزدیک به 48 هزار نیرو دارد. در این میان شبکه هایی مانند فاکس نیوز 1300، CNN 4000، CCTV 10000، NHK Japan 10000 و BBC 20000.

این حجم از نیروی انسانی و بودجه ای که صرف سازمان صدا و سیما می شود، هیچ گاه نتوانسته این سازمان را به رسانه ای چابک تبدیل کند که در ارائه اخبار و اطلاعات فوری دست بالا را داشته باشد. در عوض باعث شده این سازمان به یک سازمان بوروکراتیک و فوق العاده بزرگ تبدیل شود که حتی توانایی ارائه اطلاعات به موقع را ندارد. به نظر می رسد این سازمان علاوه بر نیاز به بازنگری در حوزه خبر، نیازمند اصلاحات اساسی در ساختار بروکراتیک خود نیز است.