امید محمدی; بازار: افزایش 30 درصدی قیمت خودرو توسط دو خودروساز بزرگ کشور، امکان کاهش تقاضای قطعه سازان و ارتقای کیفیت محصولات را تقویت کرده است. بر اساس آخرین آمار، بدهی خودروسازان به قطعه سازان بیش از 100 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. وزارت ایمنی به عنوان متولی این صنعت باید اقدامات جدی برای بهبود جریان نقدینگی در زنجیره تامین انجام دهد تا از افت تولید خودرو در ایران خودرو و سایپا جلوگیری شود.
به گفته فعالان این صنعت، مشکلات مربوط به تقاضا و کمبود انرژی از بزرگترین چالش های قطعه سازان است. در تابستان نگرانی هایی در مورد قطعی برق وجود دارد و در زمستان کمبود گاز بر این چالش می افزاید. فعالان این صنعت معتقدند ساختار مالی و مشکلات تامین انرژی مانع از تحقق اهداف گردش تولید می شود. متأسفانه وزارتخانه های صلح و قدرت کمترین توجه را به این مسائل دارند. به همین دلیل است به منظور بررسی شرایط فعلی تولید قطعات، با محمود نجفی سهی، عضو هیئت مدیره انجمن صنفی صنایع همگن و پیشرانه و قطعه سازان خودرو کشور گفت وگو کرده ایم.:
* در حال حاضر وضعیت قطعه سازان برای تولید و تامین مواد اولیه برای تحقق برنامه های خودروسازان چگونه است؟
بزرگترین چالش قطعه سازان مربوط به ورودی ها و خروجی های واحدهای تولیدی آنهاست. ورودی شامل انرژی و مواد اولیه مانند آب، برق، گاز و نهاده های تولید است. متأسفانه اخیراً «برق» و به زودی «گاز» قطعه سازان به طور مرتب و بدون برنامه قطع می شود، صنعت خودرو بدون انرژی نمی تواند فعالیت کند. همچنین تامین مواد اولیه فلزی و پتروشیمی با چالش های زیادی مواجه است. اختلال در بخش تجاری نیز ضربه سنگینی به صنعت قطعه وارد کرده است.
قطعه سازان باید مواد اولیه را نقدی بخرند و مطالبات خود را از خودروسازان با تاخیر 4 تا 6 ماهه دریافت کنند. انجمن صنایع همگن، نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور تلاش برای بهبود شرایط مالی زنجیره تامین از طریق مشاوره با بانک ها؛ این در حالی است که بانک ها همکاری لازم را ندارند.
پیش از این خودروسازان با قیمت های قبلی ادعای ضرر می کردند، حالا اگر با افزایش 30 درصدی قیمت خودرو اعلام ضرر کنند، تغییری در وضعیت قطعه سازان ایجاد نمی شود.
* اخیرا شاهد افزایش 30 درصدی قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا بودیم. آیا این موضوع در بهبود نقدینگی زنجیره تامین موثر است؟
خودروسازان با قیمت های قبلی ادعای ضرر کردند، حالا اگر همچنان با افزایش 30 درصدی قیمت خودرو زیان اعلام کنند، تغییری در وضعیت قطعه سازان ایجاد نمی شود. جریان نقدینگی زمانی بهبود می‌یابد که خودروسازان از کسب سود راضی باشند و از افراط و تفریط اجتناب کنند.
با توجه به اعتراض خودروسازان به شورای رقابت، پیشنهاد می شود این شرکت ها با ارائه لیست قطعات و قراردادها، قیمت های مورد نظر خود را به صورت شفاف مطالبه کنند. در این میان اگر قراردادی دارای شرایط خاصی باشد، تنها باید طرفین قرارداد پاسخگو باشند و این موضوع نباید به سایر قطعه سازان تسری یابد.
در شرایط کنونی که اقتصاد کشور با فساد و عدم نظارت دست و پنجه نرم می کند، قیمت گذاری دستوری ضروری به نظر می رسد. اما این موضوع نباید تنها به صنعت خودرو محدود شود
* با توجه به اینکه قبلاً به شورای رقابت اشاره کردید، نظرتان در مورد قیمت گذاری و پرداخت مالیات اجباری صنعت خودرو چیست؟
در شرایط کنونی که اقتصاد کشور با فساد و عدم نظارت دست و پنجه نرم می کند، قیمت گذاری دستوری ضروری به نظر می رسد. اما این موضوع نباید تنها به صنعت خودرو محدود شود. متأسفانه مسئولان به جای نظارت بر کالاهای اساسی، تنها بر قیمت خودرو تمرکز کردند.
در پاسخ به بخش دوم سوال شما باید بگویم؛ در مورد مالیات، فشار اصلی بر تولیدکنندگان است. بر اساس آمارهای گذشته ارزش افزوده تولید 16 درصد و خدمات 43 درصد بوده است. با این حال، 61 درصد مالیات از تولیدکنندگان و تنها 23 درصد از بخش خدمات اخذ می شود. این عدم تناسب بار مالیاتی را بر صنعت و تولید سنگین کرده است.
* طی سه سال اخیر صنعت خودرو بارها نسبت به خروج نیروی انسانی هشدار داده است که در حال حاضر وضعیت این بخش در زنجیره تامین چگونه است؟
یکی از چالش های جدید این صنعت، خروج نیروی کار است. بسیاری از کارگران ترجیح می دهند 24 ساعت روی پلتفرم هایی مانند اسنپ کار کنند، اما حاضر نیستند 5 ساعت در یک کارخانه کار کنند. هزینه نیروی انسانی برای تولیدکننده بسیار بالاست. به عنوان مثال پرداخت 10 میلیون تومان حقوق پایه به کارگر 22 میلیون تومان هزینه دارد چرا که مزایا و بیمه نیز باید لحاظ شود.
* پیش از این به چالش انرژی برای صنعت خودرو اشاره کردید، این موضوع چند درصد تولید را به همراه خواهد داشت؟
به دلیل نبود اطلاعات دقیق از نحوه و میزان قطعی انرژی، نمی توان تخمین دقیقی از تلفات تولید داشت. اما مطمئنا این موضوع باعث افت تولید خودرو و آسیب به زنجیره تامین خواهد شد.
* صنعت خودرو ارزش افزوده بیشتری نسبت به صنایع بالادستی دارد، تفاوت سودآوری این صنعت با فولاد و پتروشیمی چیست؟
روش قیمت گذاری در صنایع بالادستی غیر منطقی است. بر اساس آمارهای گذشته سود خالص پتروشیمی ها 63 درصد و صنایع فلزی 40 درصد بوده است. اگر این صنایع تنها 25 درصد سود خود را کاهش دهند، ظرف پنج سال سرمایه اولیه خود را برمی‌گردانند. در حالی که چنین بازگشت سرمایه ای در کشورهای دیگر بی سابقه است. از سوی دیگر نمی توان سودآوری قطعه سازان را با این صنایع مقایسه کرد. از 19 قطعه ساز فهرست شده، تنها 2.5 درصد سود عملیاتی و غیرعملیاتی ثبت شده است.