گیر کردن مدفوع یا اختلال دفع مدفوع ، وضعیتی است که در آن تخلیه روده به سختی انجام شده و ممکن است عوارض متعددی نیز به دنبال داشته باشد. این مشکل می تواند ناشی از دلایل متعددی باشد که از عوامل ساده مانند کمبود مصرف فیبر تا مشکلات پیچیده‌تر از جمله اختلالات گوارشی به وجود می آید. در ادامه، به بررسی دلایل، علائم، و روش‌های درمان اختلال مدفوع می‌پردازیم.
علائم گیر کردن مدفوع
یکی از شایع ترین نشانه‌های گیر کردن مدفوع در بزرگسالان ، سخت بودن اجابت مزاج است. این حالت معمولاً با نشانه‌های زیر همراه است:
- درد هنگام مدفوع: وقتی مدفوع سخت یا بزرگ باشد، ممکن است درد مقعدی زیادی در حین اجابت مزاج ایجاد شود.
- سوزش مقعد: دفع مدفوع سخت می‌تواند باعث تحریک و سوزش بافت‌های اطراف مقعد شود.
- احساس تخلیه ناکامل: در صورت ابتلا به اختلال دفع ، حس می‌کنید که هنوز مدفوع در روده شما باقی مانده است.
این علائم اولیه ممکن است بسیار خفیف باشند، اما در طول زمان اگر درمان نشوند، به مشکلات جدی‌تری مثل هموروئید ، زخم یا بیرون زدگی مقعد منجر می‌شوند.
دلایل گیر کردن مدفوع
دلایل بسیار زیادی می‌توانند سبب ابتلا به بیماری اختلال مدفوع منجر شوند که یکی از اصلی ترین آنها کم آبی بدن و مشکلات عضلات لگنی هستند. در ادامه به بررسی برخی از علتهای اابت مزاج سخت پرداخته ایم که عبارت اند از:
کمبود فیبر در رژیم غذایی
مواد غذایی سرشار از فیبر، حجم مدفوع را افزایش داده و عبور آن از روده را آسان تر می‌کنند. کمبود فیبر، یکی از دلایل اصلی سخت بودن اجابت مزاج است.
کم‌آبی بدن
مصرف ناکافی مایعات باعث خشکی مدفوع شده و عبور آن را دشوار می‌کند.
بیماریهای گوارشی
این مشکل ممکن است ناشی از شرایط پزشکی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا حتی انسداد روده باشد.
سبک زندگی کم‌تحرک
به صورت کلی فعالیت فیزیکی، حرکت روده‌ها را تحریک می‌کند. نشستن طولانی‌مدت یا عدم تحرک کافی می‌تواند منجر به یبوست شود.
عوارض اجابت مزاج سخت
اگر گیر کردن مدفوع یا سختی اجابت مزاج درمان نشود، می تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود:
- هموروئید: فشار زیاد برای دفع مدفوع ممکن است به رگ‌های اطراف مقعد آسیب برساند. این وضعیت با درد، تورم و خونریزی همراه است.
- سوزش مقعد: مدفوع سخت می‌تواند باعث زخم یا تحریک پوست مقعد شود.
- انسداد روده: گیر کردن شدید مدفوع می‌تواند به انسداد کامل روده و نیاز به جراحی منجر شود.
- شقاق مقعد: فشار بیش از حد می‌تواند باعث آسیب و زخم شدن در بافت‌های حساس این ناحیه و ابتلا به شقاق مقعد شود.
- گوشت اضافه: فشار ناشی از خارج شدن مدفوع می تواند سبب بروز گوشت اضافه مقعدی شده و نیاز به جراحی یا انجام لیزر داشته باشد.
روش‌های درمان و پیشگیری
1. رژیم غذایی مناسب
مصرف غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، و غلات کامل، به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند. ترکیب این مواد غذایی با مایعات کافی، احتمال سخت بودن اجابت مزاج را کاهش می‌دهد.
2. ورزش
پیاده‌روی یا ورزش‌های سبک، روده‌ها را فعال کرده و به دفع بهتر کمک می‌کنند.
3. استفاده از ملین‌های طبیعی
در موارد شدید، ملین‌های تجویزی یا بدون نسخه می‌توانند مدفوع را نرم کرده و درد را کاهش دهند. البته استفاده مداوم از ملین‌ها توصیه نمی‌شود.
4. رعایت بهداشت مقعد
برای جلوگیری از مشکلاتی مانند سوزش مقعد یا هموروئید، بهداشت این ناحیه را رعایت کنید. پس از هر بار دفع، مقعد را با آب ولرم شستشو دهید.
5. مراجعه به پزشک
اگر اختلال دفع مدفوع به یک مشکل مزمن تبدیل شود یا علائمی مانند خونریزی مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است نیاز به معاینه یا آزمایش‌های تکمیلی باشد.
نکات مهم
به طور کلی می بایست از نگه داشتن مدفوع به شدت خودداری کنید. این عادت می تواند باعث خشک شدن مدفوع و دشواری در دفع شود. همچنین توصیه می شود که مصرف غذاهای فرآوری‌شده و چرب را تا حد زیادی کاهشداده چراکه این غذاها باعث یبوست می‌شوند.
در صورت بروز درد هنگام مدفوع یا سایر علائم هشداردهنده، مسئله را جدی بگیرید.
نتیجه‌گیری
گیر کردن مدفوع مشکلی شایع اما قابل پیشگیری است. با تغییر سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی سالم و مراجعه به پزشک در صورت نیاز، می‌توانید از عوارضی مانند هموروئید و سوزش مقعد جلوگیری کنید. اگر اختلال دفع مدفوع عارضه ای مزمن شود، درمان زودهنگام آن از اهمیت زیادی برخوردار بوده و می بایست سریعا به پزشک مربوطه مراجعه شود. در نهایت، سلامت دستگاه گوارش به صورت مستقیم به عادات روزانه ما وابسته است. پس برای حفظ آن، مراقبت‌های لازم را جدی بگیرید.